Historia
Pierwszą siedzibę mieszkalno – obronną na terenie Cloonagashel miał posiadać w latach 30-tych XIII wieku anglo-normański przybysz Maurice Fitz-Gerald. Prawdopodbnie osiadł on w drewniano – ziemnym gródku lub niewielkim zamku, który w późniejszych latach wraz z miejscowymi dobrami przeszedł na klan Burke’ów. Właśnie z fundacji tego bogatego rodu w XV wieku wzniesiona została murowana wieża mieszkalna w Cloonagashel, jedna z wielu, jakie Burke’owie dzierżyli na terenie Connacht. Stanowiła ich własność do drugiej połowy XVI wieku, kiedy to rozgorzał konflikt z sir Richardem Binghamem, gubernatorem Connacht z ramienia angielskiej królowej. Według tradycji miał on w Cloonagashel wymordować kilkanaście kobiet z klanu Burke. Sama wieża użytkowana była najdalej do połowy lub końca XVII wieku.
Architektura
Wieża zbudowana została z opracowanego od strony lica i układanego warstwami kamienia, na planie prostokąta o długości około 14 metrów i szerokości 9,7 metra. Masywne mury opięto u podstawy cokołem o pochyłych elewacjach (ang. batter), zapewniającym lepszą stabilność konstrukcji. W koronie ściany najpewniej zwieńczone były blankowanym przedpiersiem, za którym funkcjonował dookolny, niezadaszony chodnik straży, otaczający dach najwyższej kondygnacji. Tradycyjnie dla późnośredniowiecznych irlandzkich wież mieszkalnych, elewacje Cloonagashel przeprute były bardzo wąskimi otworami okiennymi. Umieszczone w mniej ważnych pomieszczeniach miały formę prostych, rozglifionych do wnętrza szczelin, natomiast okna doświetlające główne pomieszczenia zamykano ozdobnymi łukami w ośle grzbiety.
Wejście do wieży znajdowało się w ostrołucznym i fazowanym portalu, osadzonym w zachodniej części ściany południowej, jednej z dwóch dłuższych. Umieszczony został na poziomie gruntu, gdzie prowadził do korytarzowego przedsionka poprowadzonego w poprzek grubości ściany. Na wprost otwierał się on na główne pomieszczenie przyziemia, natomiast po prawej stronie na prosty bieg schodów wiodących na drugą kondygnację. Z niej komunikację z wyższymi piętrami zapewniała już spiralna klatka schodowa, osadzona w grubości muru południowo – wschodniego narożnika wieży. W korytarzowym przedsionku brakowało często spotykanej w irlandzkich wieżach mieszkalnych wnęki lub przejścia do komory dla strażnika lub odźwiernego. Wejście miało być natomiast zamykane żelazną kratą-broną opuszczaną z górnej kondygnacji.
Główne pomieszczenie przyziemia wieży było słabo oświetloną przestrzenią przeznaczoną do celów gospodarczych. Światło wpadało przez trzy szczelinowe otwory osadzone w szerokich wnękach, po jednej od zachodu, północy i wschodu. Jedynym innym elementem była wnęka, czy też półka ścienna przy narożniku północno – zachodnim. Druga kondygnacja miała już oprócz głównego pomieszczenia dwa długie korytarze w grubości murów. Z nich północno – wschodni za zakrętem narożnika zakończony był latryną. Drugi, zachodni korytarz, dostępny był przez wnękę okienną z mechanizmem obsługującym bronę. Był on całkowicie pozbawiony otworów, musiał więc stanowić dodatkową przestrzeń magazynową. Także główne pomieszczenie drugiej kondygnacji wieży pełniło rolę gospodarczo – pomocniczą. Celom mieszkalnym służyć musiały dwa najwyższe piętra.
Stan obecny
Wieża Cloonagashel jest dziś częściową ruiną, zachowaną bez dużej części najwyższej kondygnacji. Od zewnątrz jej elewacje pokrywa gęsty bluszcz, utrudniający dojrzenie późnogotyckich otworów okiennych i portalu wejściowego. Zabytkowy budynek leży na terenie prywatnego klubu golfowego. Wnętrze nie zostało zabezpieczone, dlatego wejście do środka wieży może być utrudnione lub niemożliwe, ale zapewniona jest możliwość jej obejrzenia od strony zewnętrznej.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Leask H.G., Irish castles and castellated houses, Dundalk 1951.
Salter M., The castles of Connacht, Malvern 2004.
Sweetman D., The Medieval Castles of Ireland, Woodbridge 2000.