Historia
Wieża Clonmore w hrabstwie Offaly zbudowana została przed połową XVI wieku, kiedy to została odnotowana w przekazach pisemnych jako własność sir Francisa Rushe. W innym przekazie z tego okresu zanotowano, że w Clonmore znajdowały się dwa zamki, a właściwie wieżowe domy mieszkalne, oba już zrujnowane. W 1584 roku dobra Clonmore wraz z Castlejordan przekazane i innymi ziemiami zostały ponownie przekazane Richardowi Croftowi i Henry’emu Dukes, z uwagi na to, że wznieśli dwie budowle obronne, utworzone „przeciwko wszelkim nagłym próbom”. Być może wyremontowali oni lub ponownie ufortyfikowali dwa odnotowane wcześniej domy wieżowe. Funkcje mieszkalno – obronne wieża w Clonmore pełnic mogła do połowy XVII wieku, kiedy to większość budowli tego typu została zniszczona lub porzucona na skutek walk irlandzko – angielskich.
Architektura
Wieża wzniesiona została na pozbawionym większych różnic wysokości terenie, który jeśli w średniowieczu nie był pokryty mokradłami lub podmokłymi wrzosowiskami, to nie miał żadnych większych naturalnych przeszkód (obszar rozległych bagien do dziś znajduje się około kilometra na południe od Clonmore). Warunki takie predysponowałyby do utworzenia wokół przywieżowego dziedzińca fosy. Był on także otoczony kamiennym murem, prawdopodobnie z co najmniej jedną cylindryczną basztką w narożniku południowo – zachodnim.
Wieża utworzona został na rzucie krótkiego prostokąta o długości 10,2 metra i szerokości 8,2 metra, z dłuższą osią umieszczoną mniej więcej na linii wschód – zachód. Miała mury grubości około 1,6 metra i trzy kondygnacje, zwieńczone przedpiersiem z krenelażem. Jej mury wzniesiono ze zgrubnie obrobionego wapienia, jedynie z grubsza układanego warstwami i w wielu miejscach uzupełnianego gruzem. Narożniki wieży miejscami wzmocniono większymi kamieniami, ale nie były to dokładnie opracowane ciosy. Do murów dostawiane mogły być drewniane konstrukcje w postaci nadwieszanych ganków i przedsionka, z belkami montowanymi w czworobocznych gniazdach.
Dostęp do wieży możliwy był z poziomu gruntu, portalem umieszczonym we wschodniej części północnej. Mieścił on drzwi zamykane ryglem osadzanym do muru. Wnętrze miało raczej surowe warunki mieszkaniowe, z pojedynczymi dużymi pomieszczeniami na każdej kondygnacji, wszystkimi przykrytymi płaskimi drewnianymi stropami. Oświetlenie zapewniały nieliczne i wąskie otwory okienne, na piętrach niektóre z bocznymi siedziskami we wnękach. W narożniku południowo – zachodnim w grubości muru znajdowała się latryna, ale ściany nie były na tyle grube by pomieścić większą ilość korytarzy lub komór. Nie utworzono nawet kamiennej klatki schodowej, którą zastępować musiały drewniane schody lub drabiny.
Stan obecny
Wieża zachowała mury obwodowe do poziomu trzeciej, częściowo zdewastowanej kondygnacji. Na przestrzeni wieków mocno ucierpiała też partia cokołowa, z której rozgrabiono dużą część materiału budowlanego. Usunięte zostały obramienia okienne, po których zieją duże wyrwy. Ściany mocno porasta bluszcz, ale na elewacji zachodniej i w mniejszym stopniu na wschodniej widoczne są ślady blankowanego przedpiersia. Wstęp na teren zabytkowego budynku jest wolny, gdyż znajduje się on blisko drogi publicznej z Edenderry, odbijającej na zachód przed Castlejordan.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
O’Brien C., Sweetman D., Archaeological inventory of County Offaly, Dublin 1997.
Salter M., The castles of Leinster, Malvern 2004.