Historia
Pierwszy kościół w Clonenagh (gael. Cluain Edhnech) stanąć miał w 548 roku z inicjatywy świętego Fintana. Budowla ta wraz z całym kompleksem monastycznym zniszczona miała zostać w 838 roku przez wikingów. Do kolejnych spustoszeń doszło w 937 roku w trakcie napaści władców Cashel i Skandynawów z Waterford. Prawdopodbnie w kolejnych wiekach w Clonenagh nadal funkcjonował kościół, lecz pełnił on funkcję parafialną, a nie klasztorną. Murowany późnogotycki kościół zbudowany został dopiero w XVI wieku. W pierwotnym kształcie funkcjonować mógł do połowy XVII stulecia, kiedy to wiele katolickich budowli sakralnych zostało zniszczonych lub porzuconych w trakcie walk irlandzko – angielskich. W XVIII lub XIX wieku protestanci odbudowali prezbiterium, a na miejscu nawy wznieśli przedsionek, które wykorzystywali przez krótki czas do celów sakralnych.
Architektura
Późnośredniowieczny kościół był budowlą orientowaną względem stron świata i dwuprzestrzenną, składał się bowiem z prostokątnej nawy i węższego prezbiterium, również wzniesionego na rzucie czworoboku. Obie części rozdzielała uskokowa i fazowana arkada tęczy o ostrołucznym zamknięciu. W murach kościoła prawdopodobnie znajdowały się okna ostrołuczne, rozglifione od strony wewnętrznej. Wielkością i dekoracyjnością najpewniej wyróżniało się wschodnie okno prezbiterium, gdzie utworzono dwudzielny otwór z kamiennym maswerkiem. Od strony wewnętrznej okno to osadzono w szerokiej wnęce z półkolistym przesklepieniem. Mały otwór szczelinowy ze sfazowanym obramieniem osadzono w szczycie nad arkadą tęczy, gdzie doświetlać musiał przestrzeń poddasza. Wejścia do późnośredniowiecznych parafialnych kościołów irlandzkich najczęściej ulokowane były od południa i północy, rzadziej w ścianach szczytowych.
Stan obecny
Do chwili obecnej z późnogotyckiego kościoła zachowały się tylko mury prezbiterium. Zostały one częściowo zrekonstruowane od północy i południa, dlatego nie posiadają tam otworów okiennych. Na miejscu zanikłej nawy znajdują się dziś ruiny nowożytnego przedsionka, połączonego z oryginalną arkadą tęczy. Przetrwało też pierwotne okno wschodnie prezbiterium wraz z górną częścią maswerku. Ruiny kościoła znajdują się na terenie ogrodzonego, ale ogólnodostępnego cmentarza.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Alcock O., Moran B., Sweetman D., Archaeological Inventory of County Laois, Dublin 1995.
Lewis S., A topographical dictionary of Ireland, Vol. I, London 1840.