Historia
Pierwszy zamek u przeprawy przez rzekę Fergus zbudowany został przez anglo-normańskich najeźdźców około początku drugiej połowy XIII wieku. Początkowo była to drewniano – ziemna budowla, na tyle ważna, że uzyskać miało od niej nazwę całe hrabstwo Clare (Clár to w języku celtyckim drewniana deska, czyli kładka, czy też most służący do przekraczania rzeki, Clare było też nazwiskiem możnego anglo-normańskiego rodu). Fundatorem zamku miał być rycerz Robert de Muscegros, który przed 1251 rokiem otrzymał nadanie ziemskie od króla Henryka III i umorzenie dwuletniego czynszu w celu umożliwienia budowy zamków Bunratty i Clare. Ponadto w 1253 roku przy obydwu zamkach Robert otrzymał pozwolenie na organizowanie cotygodniowych targów i corocznych jarmarków. W tym samym roku król przyznał mu też dwieście dębów z lasu Cratloe, zapewne związanych z prowadzonymi wówczas pracami budowlanymi na zamku.
W drugiej połowie XIII wieku rodzimy klan O’Brienów zastopował anglo-normańską ekspansję i zaczął stopniowo odzyskiwać utracone na rzecz Anglo-Normanów ziemie, nawet pomimo przybycia posiłków sprowadzonych przez Thomasa de Clare, młodszego brata earla Gloucester. W 1270 roku Brian Rua O’Brien, król Thomond, splądrował i zniszczył anglo-normandzką osadę przy zamku Clare i ponownie ustanowił irlandzką władzę nad regionem. Zniszczenia musiały być poważne, gdyż zamek zniknął z przekazów pisemnych aż do okresu późnego średniowiecza.
W latach 30-tych XVI wieku zamek w Clarecastle stanowił jedną z głównych siedzib O’Brienów. Według listu z 1534 roku spisanego przez Conora O’Briena, władcę Thomond, miały się w nim znajdować dobrze uzbrojone siły, gotowe przeciwstawić się Anglikom w próbie ponownego zajęcia zachodniej części Irlandii. W 1538 roku z zamku wygnany został Murrough O’Brien, a jego brat Conor otrzymał go w posiadanie od lorda Greya, zarządzającego Irlandią z ramienia angielskiego króla. Dwa lata później Murrough ponownie był w posiadaniu zamku, gdyż Grey raz jeszcze go usunął, a następnie przekazał zamek żonie Conora O’Briena, Ellice. Zapoczątkowało to trend, w którym Clarecastle należało do starszych kobiet z rodziny O’Brienów. W 1558 roku zamek został zajęty przez Anglików i przekazany Conorowi O’Brien, który zrzekł się dawnych tytułów na rzecz nowych praw angielskich, stając się wiernym poddanym królowej.
W 1626 roku Clarecastle oddane zostało w dzierżawę Samuelowi Nortonowi, szeryfowi hrabstwa Clare. Zamek stanowił wówczas ochronę dla angielskich osadników przed atakami Irlandczyków, którzy zdobyli go w 1642 roku. Trafił w posiadanie kapitana Dermota O’Briena z Dromore, ale w 1651 roku został zdobyty po dwu miesięcznym oblężeniu angielskich wojsk Olivera Cromwella. Następnie został przeznaczony na miejsce pobytu stałego garnizonu, w celu zabezpieczenia terytorium, jak i nadzorowania przesiedleń wywłaszczanych Irlandczyków. Prawdopodbnie doprowadziło to do pierwszej znacznej przebudowy średniowiecznych zabudowań zamku. Garnizon usunięty został w 1677 roku, ale Clarecastle ponownie brało udział w działaniach militarnych aż do upadku jakobickiego powstania w 1691 roku. W XVIII wieku angielski rząd utrzymywał na zamku garnizon, co doprowadziło po 1748 roku do jego gruntownej przebudowy w nowożytne koszary, powiększane jeszcze na początku XIX wieku. Personel wojskowy rezydował w Clarecastle do około 1891 roku.
Architektura
Zamek zbudowany został na wyspie lub na cyplu wcinającym się w rzekę Fergus. Kontrolował przeprawę w dolnym biegu rzeki, w pobliżu jej ujścia do estuarium Shannon. Kamienna budowla, powstała na miejscu starszego gródka ziemnego, przypuszczalnie miała w planie kształt zbliżony do owalnego lub nieregularny. Wjazd w obwód otoczonego murem obronnym dziedzińca prowadził od zachodu, poprzez zespół bramny złożony z dwóch podkowiastych wież o średnicy około 8,7 metra, flankujących centralny przejazd bramny. Południowa z nich połączona była przy narożniku południowo – wschodnim z czworobocznym aneksem, mniej więcej połową objętości wysuniętym przed sąsiednią kurtynę muru. Co najmniej od strony zachodniej zamek poprzedzony mógł być zewnętrznym murem parchamu. Od strony wschodniej obronę wzmacniała wieża lub baszta czworoboczna, pierwotnie być może otwarta od strony wewnętrznej.
Stan obecny
Do czasów współczesnych zachowała się jedynie południowa część zachodniego zespołu bramnego oraz przebudowana wieża lub baszta wschodnia. Obie zabytkowe budowle wkomponowane są w nowożytne założenie mieszkalne, wykorzystujące wzniesione w XVIII i XIX wieku budynki koszarowe. W ostatnich latach dawna wieża bramna została gruntownie wyremontowana i przeznaczona na cele mieszkalne.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Ó Dálaigh B., A History of Clare Castle, 1248-1891, „The Other Clare”, 13/1989.
Salter M., The castles of North Munster, Malvern 2004.