Historia
Kościół średniowiecznej parafii Inchinabracky w baroni Barrymore zbudowany został w początkach XV wieku, po okresie tymczasowego upadku budownictwa sakralnego w Irlandii, spowodowanego od połowy XIV stulecia wewnętrznymi wojnami, głodem i epidemią czarnej śmierci. Kres funkcjonowania budowli przynieść mogły walki irlandzko – angielskie z XVII wieku, po których nastąpiły masowe wysiedlenia i konfiskaty dóbr starych katolickich rodzin, a wiele budowli, zarówno świeckich, jak i sakralnych zostało porzuconych. W Churchtown North nadal wykorzystywany był cmentarz, na którym od XVIII wieku pojawiła się praktyka rezerwowania konkretnej działki grobowej i oznaczania jej nagrobkiem lub płytą nagrobną.
Architektura
Kościół zbudowany został na niewysokim pagórku, prawdopodobnie przeznaczonym na cmentarz już od okresu wczesnego średniowiecza, co doprowadziło do jego wywyższenia. Miał formę bardzo prostej budowli salowej na rzucie prostokąta, bez wydzielonego zewnętrznie prezbiterium i jakichkolwiek aneksów, w postaci zakrystii lub kruchty. Jego dłuższa oś została mniej więcej zorientowana na linii wschód – zachód. Grube mury obwodowe z łamanego, wiązanego zaprawą wapienia, nie wymagały podparcia przyporami, tym bardziej, że nie przewidywano założenia sklepienia pod długim dwuspadowym dachem. Dach ten oparto od wschodu i zachodu na prosto wykonanych, pozbawionych zdobień trójkątnych szczytach.
Wejście do kościoła umieszczono w zachodniej części ściany południowej, co było jedną z cech odróżniających późnośredniowieczne irlandzkie budowle sakralne od starszych, romańskich kościołów, dostępnych przeważnie od zachodu. Być może wynikało to z chęci utworzenia niewielkich pomieszczeń mieszkalnych dla księży w zachodnich częściach naw. W ścianę południową wstawiono ciosowy, sfazowany portal o ostrołucznym zamknięciu. Otwory okienne uzyskały również formy gotyckie, choć były bardzo wąskie. Posiadały obustronne rozglifienia i ostrołuczne zamknięcia. Od północy i południa były jednodzielne, jedynie ścianę wschodnią wyróżniono oknem dwudzielnym. W ścianę zachodniej w górnej części wstawiono drobny otwór doświetlający poddasze.
Wnętrze kościoła, podobnie jak zewnętrzne elewacje, odznaczało się prostotą i brakiem większej ilości dekoracyjnych elementów. Jedynie w ścianie południowej blisko ołtarza osadzono wnękę pisciny i wnękę do przechowywania kościelnego wyposażenia związanego z kultem. Wnęka pisciny zamknięta została sfazowanym ostrołukiem. W jej środku delikatnie rzeźbiona kamienna misa w kształcie czwórliścia była używana do przechowywania wody, do ceremonialnego obmywania rąk i talerza komunijnego. Druga wnęka – półka ścienna utworzona została czworoboczna.
Stan obecny
Kościół jest dziś niezadaszoną ruiną o stosunkowo dobrym stanie zachowania, jak na irlandzkie średniowieczne budowle sakralne. Mury przetrwały na całym obwodzie, włącznie ze szczytem wschodnim, zanikła jedynie górna część zachodniego szczytu i górne partie ścian bocznych. W całości zachował się południowy portal wejściowy, wschodnie okno dwudzielne, jednodzielne okno południowe, piscina i półka ścienna. Zabytkowa budowla jest łatwo dostępna, usytuowana za zjazdem z głównej szosy między Midleton a Castlemartyr.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Noonan D., Heritage Churches of County Cork, Cork 2015.