Historia
Kościół parafialny w Churchtown zbudowany został prawdopodobnie w XIII wieku, na miejscu lub w pobliżu miejsca w którym w V wieku święty Dubhán założyć miał wczesnośredniowieczną wspólnotę monastyczną. Wraz z kościołem zbudowana miała zostać nieodległa murowana latarnia morska, ufundowana przez anglo-normańskich najeźdźców. Przypuszczalnie w XIV stuleciu pierwotna nawa kościoła została powiększona i dobudowane zostało prezbiterium. Do porzucenia świątyni dojść mogło w latach 40-tych XVII wieku, gdy po walkach irlandzko – angielskich ziemie półwyspu Hook zostały skonfiskowane katolickim rodzinom Redmond i Laff.
Architektura
Kościół zbudowany został z lokalnego wapienia, w południowo – zachodniej części długiego i wąskiego półwyspu Hook, w odległości kilkuset metrów od skalistego wybrzeża po stronie zachodniej. Początkowo świątynia była niewielką późnoromańską budowlą salową, składającą się z pojedynczej nawy bez wyodrębnionego z bryły prezbiterium. Prawdopodbnie w XIV wieku po wschodniej stronie dobudowano węższe i niższe prezbiterium na planie prostokąta, a nawę przedłużono ku zachodowi. Obie części przykryto osobnymi dachami dwuspadowymi, opartymi na trójkątnych szczytach, z których zachodni szczyt nawy zwieńczono podwójną dzwonnicą. W murach obwodowych pozostawiono otwory maczulcowe po wykorzystywanych w trakcie budowy rusztowaniach, liczne zwłaszcza w zachodniej ścianie nawy.
Pierwotne okna kościoła były wąskie, rozglifione i zamknięte półkoliście. W okresie gotyku w mury świątyni wstawiono nieco szersze okna, z których tradycyjnie najokazalszą formę miał wschodni otwór prezbiterium. Umieszczono tam trójdzielne okno maswerkowe z zamknięciami w postaci trójliści, przy czym każdy środkowy, największy płatek we wszystkich trójliściach zakończono tak zwanym oślim grzbietem. Do kościoła dostać się można było prosto wykonanym z klińców wejściem południowym. Podobnie skonstruowane zostały dwa północne wejścia w nawie.
Wnętrze kościoła po dobudowaniu prezbiterium skomunikowano bardzo wąską arkadą tęczy, wstawioną na miejscu pierwotnego wschodniego okna romańskiej nawy. Wystrój nawy był surowy, za wyjątkiem okien i wejść pozbawiony detalu. W prezbiterium w ścianie wschodniej osadzono ozdobną wnękę z trójlistnym zamknięciem i profilowanym obramieniem, przeznaczoną na kościelne precjoza, obok której w narożniku ustawiono kamień pełniący rolę półki. W ścianie południowej utworzono wnękę pisciny z dwuspadowym zamknięciem. Ponadto w ścianie północnej umieszczono szeroką wnękę grobową z profilowanym obramieniem i odcinkowym zamknięciem. Żadna z części kościoła nie była przykryta sklepieniem.
Stan obecny
Kościół znajduje się dziś w stanie niezadaszonej ruiny, z pełnym obwodem murów, w większości o prawie pełnej wysokości. Brakuje jedynie górnej części południowej ściany prezbiterium i zwieńczenia szczytu wschodniego prezbiterium. Ponadto spore wyrwy znajdują się w miejscach dawnych otworów okiennych. W ostatnich latach kościół poddano pracom remontowo – budowlanym, za sprawą których odtworzono zachodnią dzwonnicę, uzupełniono wywietrzałą zaprawę w spoinach muru oraz uzupełniono niektóre ubytki ścian, które groziły dalszymi zawaleniami. Spośród detali architektonicznych najcenniejszym elementem wydaje się maswerkowe okno wschodnie, piscina, wnęka ścienna sakramentarium i wnęka grobowa w prezbiterium. Przetrwało też jedno z okien południowych oraz wejścia do nawy.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Colfer N., Between the sea and the land: coastal limestone quarries on the Hook Peninsula, Co. Wexford, „The Journal of Irish Archaeology”, Vol. 19/2010.
Moore M., The Archaeological Inventory of County Wexford, Dublin 1996.