Historia
Wieża Castletroy prawdopodobnie zbudowana została w późnych latach XV wieku, być może przez przedstawicieli klanu Burke (Bourke), którzy w 1583 roku dzierżyli osadę Castlellane Trylane. Na początku XVII wieku właścicielami Castletroy byli członkowie klanu MacKeough z Clonkeen. Wieża najpewniej zniszczona została w latach 40-tych XVII wieku, w trakcie walk irlandzkich katolików z angielskimi protestantami, gdy na wyspie interweniowały wojska Olivera Cromwella. W drugiej połowie tamtego stulecia Castletroy przejął lord Brittas z rodu Burke, ale ani on ani kolejni właściciele nie podjęli się odbudowy zniszczonej wieży.
Architektura
Wieża zbudowana została po północno – wschodniej stronie miasta Limerick, nad południowym brzegiem rzeki Shannon, w miejscu gdzie łączył się z nią strumień, czy też niewielka rzeka Mulkear, płynąca zakolami po wschodniej stronie Castletroy. U schyłku średniowiecza, gdy poziom wód w rzekach był wyższy, okoliczne tereny mogły być podmokłe i bagienne, a sama wieża zapewne znajdowała się na wyspie, dostępnej jedynie za pomocą łodzi. Uzyskała unikalną w planie formę o kształcie lekko wydłużonego pięcioboku, z prostą ścianą zachodnią i z dwubocznym zamknięciem na wschodzie. Całość posiadała maksymalną długość aż 16,5 metra, przy szerokości sięgającej 10,4 metrów. Również wysokość wieży była znaczna, przekraczająca 18 metrów, co mimo dużych rozmiarów dawało budowli smukłą bryłę. Grubość murów w przyziemiu wynosiła około 2,3 metra.
Mury wieży przeprute były stosunkowo licznymi, choć niewielkimi otworami okiennymi i doświetlającymi lub wentylacyjnymi. Najprostsze szczeliny doświetlały mniej ważne pomieszczenia, jak komory w grubości murów czy klatka schodowa, w której utworzone zostały w jednej osi. Niektóre ze szczelin umieszczono w charakterystyczny dla irlandzkich wież mieszkalnych sposób, w samych narożnikach budowli. Główne pomieszczenia mieszkalne wyposażono w większe, choć i tak wąskie okna z zamknięciami w postaci oślich grzbietów. Od zewnątrz były one fazowane, a wewnątrz rozglifione i osadzone w szerokich wnękach, zamykanych odcinkowo lub dwuspadowo. Wejście umieszczono na poziomie gruntu w krótkiej ścianie południowo – wschodniej, gdzie zabezpieczone zostało machikułowym wykuszem. Kolejny wykusz zabezpieczał narożnik południowo – wschodni na poziomie przedostatniej kondygnacji, a jeszcze jeden oparty był na konsolach przy narożniku północno – zachodnim, również na poziomie przedostatniej kondygnacji.
Wnętrze wieży skomunikowane zostało spiralną klatką schodową, osadzoną we wschodnim narożniku. Najniższa kondygnacja była jednoprzestrzenna i przykryta sklepieniem. Ze względu na słabe oświetlenie zapewne pełniła funkcje gospodarcze i pomocnicze. Wyżej cztery kondygnacje dzieliły się na czworoboczne pomieszczenia w części zachodniej i mniejsze wieloboczne pomieszczenia wschodnie. Część z nich wyposażona była w kominki. Wszystkie pomieszczenia zachodnie na piętrach rozdzielono drewnianymi stropami. Sklepieniem przykryte były mniejsze pomieszczenia wschodnie na poziomie drugiej, trzeciej i czwartej kondygnacji.
Stan obecny
Do czasów współczesnych z bardzo oryginalnej pięciobocznej wieży niestety zachowały się tylko dwie krótkie ściany wschodnie oraz mur północny z krótkim fragmentem zachodnim. Narożnik wschodni sięga jeszcze pełnej wysokości, ale całość jest bardzo zaniedbana i od XIX wieku uległa znacznym zawaleniom. Zabytkowa budowla nie jest w żaden sposób chroniona, co przyczyniło się do zniszczenia elewacji przez graffiti i zaśmiecenia wnętrza. W zachowanych murach widocznych jest jeszcze sporo otworów okiennych i szczelin doświetlających, choć w miejscach części z nich zieją już tylko duże wyrwy. Zachował się machikułowy wykusz północno – zachodni na przedostatniej kondygnacji, kolejny, uszkodzony wykusz widnieje nad dawnym wejściem, a w ścianie północnej widoczny jest od wnętrza kominek.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Salter M., The castles of North Munster, Malvern 2004.
Westropp T.J., The Ancient Castles of the County of Limerick (North-Eastern Baronies), „Proceedings of the Royal Irish Academy: Archaeology, Culture, History, Literature”, Vol. 26, 1906/1907.