Historia
Wieża w Castlecolumb zbudowana została w późnym okresie średniowiecza. Być może początkowo stanowiła własność rodu FitzGeraldów, posiadających na terenie hrabstwa Kilkenny rozległe dobra ziemskie. Na początku XVII wieku należała do earlów Ormond, którzy przed połową stulecia stanęli po katolicko – rojalistycznej stronie konfliktu i zostali pozbawieni majątku. W 1653 roku, po upadku powstania, wraz z wieloma innymi majątkami przeszła na własność hrabiny Ormond, Elizabeth Butler. Hrabina początkowo znalazła się na wygnaniu we Francji, ale z powodu braku funduszy wróciła do Irlandii i wyprosiła zwrot części dóbr rodzinnych, ze względu na udzielane w trakcie wojny schronienie dla protestanckich osadników. Hrabina oczywiście nie zamieszkiwała w skromnej wieży, ale była ona oddawana wraz z okolicznym majątkiem w dzierżawę i służyła za źródło dochodów. Funkcje mieszkalne pełniła zapewne najdalej do XVIII stulecia.
Architektura
Wieża zbudowana została ze z grubsza opracowanego od strony lica wapienia, układanego regularnymi warstwami i wzmacnianego w narożnikach precyzyjnie przyciętymi ciosami. Utworzona została na rzucie czworoboku zbliżonego do kwadratu, długości około 9,6 metra i szerokości 8,7 metra. Pierwotnie mieściła co najmniej cztery, a zapewne pięć kondygnacji, prawdopodobnie zwieńczonych w koronie murów chodnikiem straży i blankowanym przedpiersiem. U podstawy wieżę wzmocniono pochyłymi elewacjami (ang. batter), wyżej zaś mury wyprowadzono pionowo.
Oświetlenie wieży zapewniał zestaw otworów tradycyjnych dla irlandzkich domów wieżowych, rozmieszczonych nie w osiach, ale w typowy dla średniowiecza nieregularny sposób. W przyziemiu i mniej ważnych pomieszczeniach stosowano proste otwory szczelinowe, fazowane od zewnątrz, rozglifione do wnętrza, w razie potrzeby zapewne pełniące rolę strzelnic, przy czym otwory w przyziemiu uzyskały fazowanie w charakterystyczny sposób rozszerzające się ku dołowi. Na piętrach znajdowały się wąskie okna z fazowanymi ościeżami zamykanymi w tak zwane ośle grzbiety, motyw bardzo popularny w XV/XVI-wiecznej Irlandii. Być może na najwyższej kondygnacji, gdzie często umieszczano reprezentacyjne aule (ang. hall), część z okien była dwudzielna.
Wnętrze przyziemia wieży dostępne było portal z poziomu dziedzińca przy budynku. Jak w większości domów wieżowych pełniło rolę słabo oświetlonej spiżarni. Na drugiej kondygnacji w grubości muru południowo – zachodniego umieszczono latrynę. Jako, że kondygnacja ta oświetlana była już większymi oknami, to mogła pełnić rolę mieszkalną. Trzecia kondygnacja przykryta została sklepieniem kolebkowym i wyposażona w komorę w grubości ściany wschodniej. Wszystkie kondygnacje skomunikowano za pomocą klatki schodowej osadzonej w narożniku północno – zachodnim.
Stan obecny
Wieża zachowała do chwili obecnej trzy kondygnacje. Znajduje się w dość dobrym stanie, za wyjątkiem uszkodzonych murów w części cokołowej, skąd zapewne próbowano rozgrabić ciosowe kamienie w narożnikach i przy otworach. Część z elewacji wieży pokrywa gęsty bluszcz, ale widoczne są liczne późnogotyckie otwory okienne pięter. W środku zachowało się sklepienie trzeciej kondygnacji, ale wejście do wnętrza zapewne nie jest możliwe. Wieża leży na prywatnym polu uprawnym, z dala od publicznej szosy.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Manning C., The 1653 Survey of the Lands Granted to the Countess of Ormond in Co. Kilkenny, „The Journal of the Royal Society of Antiquaries of Ireland”, Vol. 129/(1999.
Salter M., The castles of Leinster, Malvern 2004.