Historia
Dobra ziemskie wokół jeziora Lough Carra, po anglo-normańskim podboju regionu Connacht, rozdane zostały około 1238 roku przez lorda Richarda de Burgh lennikom, którzy wspomagali go w walkach. Pośród nich był Adam de Staunton, fundator zamku Carra, którego potomkowie w XIV wieku zaadoptowali gaelicką wersję swojego nazwiska, stając się rodem Mac an Mhilidh, czy też w wersji zanglizowanej Mac Evillys. Murowana wieża mieszkalna Castleburke, pierwotnie zwana Kinvoynell lub Kilboynell, zbudowana została przez członków rodu Mac Evillys pod koniec XV wieku lub w początkach XVI stulecia. W 1574 roku jej posiadaczem miał być Myles Mac Evilly, a w 1611 roku Theobald Bourke. W połowie XVII wieku, w trakcie walk irlandzkich katolików z angielskimi wojskami Olivera Cromwella, majątek Kinvoynell został skonfiskowany. Chociaż jego część została później zwrócona, kłopoty finansowe sprawiły, że Myles, syn Theobalda, sprzedał Castleburke i okoliczne ziemie pułkownikowi Johnowi Brownowi z Westport. Wieża zamieszkiwana była prawdopodobnie do XVIII wieku.
Architektura
Wieża zbudowana została przy skalistym północnym brzegu Lough Carra, po wschodniej stronie ujścia do jeziora niewielkiej rzeki, płynącej od strony klasztoru augustiańskiego Ballintubber. Założona została na rzucie prostokąta o wymiarach 12,5 x 9,6 metra, z murami obwodowymi tradycyjnie najgrubszymi na poziomie przyziemia, gdzie od strony zewnętrznej zaopatrzono je w pochyłe elewacje. Mury wieży pierwotnie przeprute były bardzo wąskimi oknami i doświetlającymi szczelinami. Te drugie znajdowały się w mniej ważnych pomieszczeniach, takich jak klatka schodowa, natomiast główne komnaty oświetlały jedno- i dwudzielne okna z zamknięciami w ośle grzbiety i z czworobocznymi obramieniami. Zwieńczenie wieży mogło mieć formę dookolnego chodnika straży ukrytego za przedpiersiem. W jego murze utworzono rząd czworobocznych otworów, służących albo do pozbywania się nadmiaru wody deszczowej, albo do montowania drewnianego ganku.
Wejście do wieży znajdowało się na poziomie gruntu w ścianie południowej, było więc ukryte od strony lądowej drogi dojazdowej i otwarte na wody jeziora. Prowadziło do korytarzowego przedsionka, połączonego w grubości muru z komorą dla strażnika i odźwiernego po wschodniej stronie oraz z klatką schodową po zachodniej stronie. Na wprost wejścia znajdowało się przykryte stropem ciemne pomieszczenie gospodarcze, doświetlane jedynie przez trzy szczelinowe otwory w głębokich wnękach, po jednym od wschodu, zachodu i północy. W co najmniej jeden otwór wyposażona była komora strażnika przy wejściu. Klatka schodowa rozpoczynała się prostym biegiem schodów, lecz w narożniku południowo – zachodnim przekształcała się do formy spiralnej.
Dwa pierwsze piętra posiadały podobny układ i przykrycie w postaci płaskich stropów. Znajdowały się na nich pojedyncze duże pomieszczenia oraz mniejsze podsklepione komory w grubości muru południowego i zachodniego. Podobne komory w ścianie południowej i zachodniej mieściła także czwarta kondygnacja, tam jednak kolebką przykryte zostało również główne pomieszczenie. Podłużna komora zachodnia w grubości muru zakończona była latryną i wyposażona w narożny otwór strzelecki. Dwa rozglifione do wnętrza otwory umieszczono w komorze południowej. Obie połączone były bezpośrednio ze spiralną klatką schodową. Każde z pięter mogło pełnić funkcję mieszkalną, natomiast na najwyższym piętrze (kondygnacja piąta) znajdować się mogła reprezentacyjna aula. Komnata ta miała największe rozmiary ze względu na znaczne obniżenie grubości murów obwodowych na najwyższym poziomie wieży. Aula była też najwyższa, zapewne przykryta otwartą więźbą dachu.
Stan obecny
Wieża do drugiej połowy XX wieku posiadała w pełni zachowane, niezadaszone mury obwodowe, lecz niestety obecnie zawalony jest cały narożnik południowo – wschodni wraz z dużą częścią ściany wschodniej i południowej. Z powodu zagrożenia kolejnymi zawaleniami zabytkowa budowla nie jest dziś dostępna. W ścianie zachodniej widoczne są oryginalne późnogotyckie otwory okienne. Jedno zarośnięte bluszczem okno znajduje się również w ścianie północnej. Pozostałe otwory zostały przekształcone lub przebite w okresie nowożytnym. Wtórnym dodatkiem są także pozostałości sąsiednich zabudowań.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Blake M.J., Castle Bourke: Formerly Kilboynell Castle in Carra Barony, Co. Mayo, „Journal of the Galway Archaeological and Historical Society”, Vol. 14, No. 3/4, 1929.
Lyons M., Tower Houses in the Carra Barony of County Mayo: A Condition Review, Castlebar 2009.
Salter M., The castles of Connacht, Malvern 2004.