Historia
Wieża Castleaffy (gael. Caisleán Aife) zbudowana mogła zostać u schyłku średniowiecza, prawdopodobnie przez przedstawicieli możnego rodu Burke (Bourke), jednych z największych właścicieli ziemskich w regionie. Z pewnością w ich rękach znajdowała się na początku XVII wieku, choć według tradycji pod koniec XVI wieku z Castleaffy związana była Grace O’Malley, wsławiona pirackimi napaściami na angielskie łodzie i oporem przeciwko królowej Elżbiecie I. Do zniszczenia lub porzucenia Castleaffy przyczynić się mogły walki irlandzkich katolików z angielskimi protestantami z połowy XVII wieku.
Architektura
Wieża zbudowana została nad brzegiem jednej z licznych niewielkich zatok, jakie natura utworzyła u większej zatoki Clew w zachodniej części regionu Connacht. Wybudowano ją po północnej stronie ujścia strumienia, w płytkiej dolinie chronionej od północy i południa pasmami wzgórz. Zbudowana została na planie prostokąta o szerokości 9,7 metra i długości dochodzącej do około 12 metrów. Grube w przyziemiu na 2,2 metra mury obwodowe utworzono ze z grubsza opracowanego kamienia, przeważnie o podłużnej i płaskiej formie. Tradycyjnie narożniki budynku wzmocniono dokładniej opracowanymi ciosami o większych rozmiarach. W przyziemiu część cokołową utworzono pochyłą ku wnętrzu, celem wzmocnienia stabilności całej konstrukcji.
Elewacje wieży porozdzielane były nieregularnie rozmieszczonymi otworami, zapewne głównie o szczelinowych formach. Mniej ważne przestrzenie, takie jak przyziemie, czy klatka schodowa, doświetlane były prostymi, prostokątnymi szczelinami z rozglifieniami skierowanymi ku wnętrzu. Główne pomieszczenia mogły posiadać typowe dla irlandzkich wież mieszkalnych ze schyłku średniowiecza okna, z zamknięciami uformowanymi w późnogotyckie ośle grzbiety. Od strony wewnętrznej otwory umieszczano w szerokich wnękach z odcinkowymi (przyziemie), półkolistymi lub lekko ostrołucznymi zamknięciami (piętra).
Wejście do wieży znajdowało się na poziomie gruntu we wschodniej części ściany północnej, blisko jednego z narożników. Korytarzowy przedsionek łączył się z prostym biegiem schodów w grubości muru oraz z głównym pomieszczeniem parteru, które przykryte było stropem i słabo doświetlone. Pierwsze piętro było nakryte sklepieniem kolebkowym i znacznie wyższe niż gospodarcze przyziemie, mogło więc pełnić rolę mieszkalno – reprezentacyjnej auli. W jego północnej wnęce znajdował się otwór tak zwanej mordowni, chroniącej umieszczony poniżej przedsionek. Pomiędzy drugą a trzecią kondygnacją w murze pachy sklepienia funkcjonowała latryna. Trzecia kondygnacja kryta była stropem i zapewne pełniła funkcje mieszkalne. Nad nią znajdować się jeszcze mogła czwarta kondygnacja mieszkalna.
Stan obecny
Do czasów współczesnych zachowała się jedynie ściana wschodnia oraz krótkie fragmenty ściany północnej i południowej, wszystkie sięgające wysokości trzeciej kondygnacji. W murach widocznych jest kilka otworów szczelinowych, fragment klatki schodowej, wnęki okienne, krótki odcinek sklepienia na piętrze oraz otwór komory latrynowej u jego boku. Niestety pozostała część wieży uległa całkowitemu zawaleniu. Pozostały po niej gruz tworzy dziś niewielki, porośnięty trawą pagórek. Ruiny zabytkowej budowli znajdują się na ogrodzonej prywatnej działce, ale są dobrze widoczne z szosy i zapewne dostępne po uzyskaniu zgody na wejście od właścicieli.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Ó Muraíle M., Dubhaltach Mac Fhirbhisigh and County Mayo, „Journal of the Galway Archaeological and Historical Society”, Vol. 58/2006.
Salter M., The castles of Connacht, Malvern 2004.