Historia
Wieża Cashlaundarragh prawdopodobnie zbudowana została pod koniec XV wieku lub w pierwszej połowie XVI wieku, w czasach gdy miejscowe dobra ziemskie znane były pod nazwą Garrandaragh. Powstała z pewnością przed 1574 rokiem, kiedy to odnotowano, że jej właścicielem był niejaki Ulick Lynch, bogaty kupiec z Galway, który służył jako pomocnik szeryfa hrabstwa Galway w 1584 roku i burmistrz miasta Galway w 1591 roku. Ulick zapewne nie był fundatorem wieży, jako że znajdowała się ona na ziemiach niewiele wcześniej przejętych od irlandzkiego klanu O’Kelly, co jeszcze w drugiej połowie XVI wieku było obiektem sporów majątkowych. Funkcje mieszkalne wieża pełniła zapewne do połowy XVII wieku, gdyż wówczas większość irlandzkich domów wieżowych została zniszczona w czasie walk irlandzko – angielskich, lub porzucona niedługo później po konfiskacie majątków.
Architektura
Wieża zbudowana została na łagodnym zboczu niewysokiego wzniesienia. Założona została na planie prostokąta o wymiarach 11 x 8,4 metra, była więc budowlą o średnich rozmiarach, pozwalającą na uzyskanie w miarę komfortowych warunków mieszkalnych. Usytuowana była pośrodku małego dziedzińca, otoczonego pierścieniem muru obronnego z co najmniej dwoma, a przypuszczalnie czterema półkolistymi basztami, rozmieszczonymi w narożnikach obwodu. Miały one około 4,3 metra średnicy i były otwarte od strony wewnętrznej. Zabudowa gospodarcza prawdopodobnie była lekkiej konstrukcji drewnianej lub szachulcowej, przystawiona do elewacji muru obronnego.
Mury wieży mieszkalnej wzniesiono od strony lica ze stosunkowo dużych bloków z grubsza opracowanego kamienia, układanego w dość regularne warstwy, który uzupełniano w szczelinach drobniejszym gruzem. Narożniki wieży wzmocniono większymi i lepiej opracowanymi ciosami. Podstawa wieży ujęta została pochyłym cokołem, powyżej którego nieco cieńsze mury wyprowadzono pionowo. Elewacje wieży rozdzielone były nieregularnie rozmieszczonymi wąskimi otworami okiennymi i strzeleckimi. Tradycyjnie najprostsze i najwęższe prostokątne szczeliny znajdowały się w najniższej kondygnacji, a nieco szersze i bardziej ozdobne okna z zamknięciami w postaci oślich grzbietów na górnych piętrach. Zwieńczenie wieży prawdopodobnie miało formę przedpiersia chroniącego dookolny chodnik straży.
Wejście do wieży umieszczono na poziomie gruntu w ścianie wschodniej. Wiodło ono do korytarzowego przedsionka w grubości muru obwodowego, połączonego po prawej stronie ze spiralną klatką schodową. Na wprost przedostawano się do głównego pomieszczenia przyziemia, nie było natomiast komory lub wnęki dla odźwiernego. Przedsionek chroniony był otworem tak zwanej mordowni, przebitym z wnęki okiennej na piętrze. Pomieszczenie przyziemia było słabo doświetlone trzema szczelinowymi otworami, osadzonymi we wnękach i rozglifionymi do wnętrza. Z tego powodu oraz ze względu na brak ogrzewania musiało pełnić funkcję spiżarni. Piętro mogło już funkcjonować jako mieszkanie, było bowiem wyposażone w kominek w ścianie południowej oraz w latrynę w narożniku północno – zachodnim. Było ponadto przykryte sklepieniem kolebkowym. Wyżej znajdowały się jeszcze dwa kryte stropami piętra mieszkalne.
Stan obecny
Wieża Cashlaundarragh, obecnie zwana także Ryehill, jest dziś częściową ruiną bez najwyższej kondygnacji oraz z dużymi wyrwami w murach, w miejscach pierwotnych otworów okiennych i strzeleckich. Budynek pozbawiony jest też w dużej części narożników, z których rozgrabione zostały najlepiej opracowane ciosy. Kilka oryginalnych obramień okiennych przetrwało w ścianie wschodniej i północnej, w tym jedno z ozdobną archiwoltą. Pojedynczy szczelinowy otwór widoczny jest w ścianie południowej. We wnętrzu zachowało się sklepienie drugiej kondygnacji, ale wejście na wyższe piętra prawdopodobnie nie jest możliwe, ze względu na zwalanie się klatki schodowej.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
History of houses and estates of the Landed Society in our locality, Skehana & District Heritage Group, red. J.Laffey, Skehana 2016.
Salter M., The castles of Connacht, Malvern 2004.