Historia
Murowana wieża mieszkalno – obronna w Carrignacurra zbudowana została w XVI wieku, w miejscu uznawanym za jedną z głównych siedzib irlandzkiego klanu O’Leary. W 1602 roku miała ona zostać zdobyta przez O’Sullivana Bere. W 1641 roku, w czasie walk irlandzkich katolików z angielskimi protestantami, została skonfiskowana. W latach 60-tych XVII wieku przeszła na własność rodu MacCarthy, którego dzierżawcami byli członkowie rodziny O’Leary. W XVIII stuleciu właścicielami wieży stała się rodzina Mastersów. Przypuszczalnie wieża zamieszkiwana była aż do XIX stulecia.
Architektura
Wieża zbudowana została na niewysokim, ale skalistym wzniesieniu pośrodku doliny rzeki Lee, po południowej stronie jej koryta. Wzniesiono ją na planie wydłużonego prostokąta o wymiarach 11,5 x 7,6 metra, z łamanego kamienia wzmacnianego w narożnikach dokładnie opracowanymi ciosami. Uzyskała pięć kondygnacji zwieńczonych dookolnym chodnikiem straży, poprowadzonym w koronie muru obwodowego, wokół przykrytego dwuspadowym dachem poddasza. Jej podstawa wzmocniona została pozbawionym gzymsu cokołem o pochyłych ku wnętrzu elewacjach (ang. batter). Ściany nieregularnie przepruto szczelinowymi otworami strzeleckimi i okiennymi, na niższych kondygnacjach prostymi, na wyższych piętrach ze sfazowanymi obramieniami i półkolistymi zamknięciami. Wejście umieszczono pośrodku ściany wschodniej na poziomie gruntu.
Obrona wieży opierała się rozglifionych do wnętrza szczelinowych strzelnicach oraz ukrytym za przedpiersiem chodniku straży, przy czym przedpiersie pierwotnie mogło być zwieńczone krenelażem. Północno – wschodni narożnik wieży wzmocniono na poziomie czwartej kondygnacji wykuszem machikułowym, broniącym z dwóch stron fragmentu podstawy wieży. Cechą charakterystyczną wieży był jednak trójkątny w planie bastion przy narożniku południowo – wschodnim, o formie mocno wysuniętej w przedpole ostrogi, z zewnątrz kształtem zbliżonej do przypory, z pełnym murem na poziomie najniższej kondygnacji, ale ze stanowiskami dla strzelców powyżej. Bastion był próbą odpowiedzi na rozwój broni palnej. Umożliwiał prowadzenie ostrzału na wprost ostrego kąta, a co ważniejsze wzdłuż dwóch elewacji wieży (wschodniej i południowej), flankując jednocześnie położone w przyziemiu wejście. Także sam bastion był zabezpieczony za pomocą specjalnie przebitych pod skosem otworów strzeleckich w murach wieży.
Wnętrze budynku posiadało często spotykany w irlandzkich wieżach mieszkalnych podział na główną część mieszkalną i część pomocniczno – komunikacyjną w grubości muru frontowego, wschodniego. Ta druga w przyziemiu mieściła korytarzowy przedsionek chroniony otworem tak zwanej mordowni, na południu połączony z wnęką dla odźwiernego, a na północy z narożną spiralną klatką schodową. Na wprost przedsionek prowadził do głównego, bardzo słabo oświetlonego pomieszczenia przyziemia. Wyższe kondygnacje miały bardzo podobny układ z wąskimi komorami i klatką schodową w grubości muru wschodniego oraz dużymi pomieszczeniami w pozostałej części. Tylko trzecia kondygnacja została przykryta sklepieniem nad głównym pomieszczeniem, pozostałe zwieńczono drewnianymi stropami. Trzecia i czwarta kondygnacja, ogrzewane kominkami w ścianie północnej, musiały pełnić rolę głównych pomieszczeń mieszkalnych.
Stan obecny
Wieża przetrwała do czasów współczesnych do poziomu zdegradowanego przedpiersia, z poddaszem przykrytym obecnie współczesnym dachem. Część otworów okiennych została przekształcona w okresie nowożytnym, w miejscu niektórych widnieją dziś wyrwy. Ponadto nie zachował się portal wejściowy. Obejrzeć można natomiast narożny bastion południowo – wschodni oraz wykusz machikułowy po przeciwnej stronie. Zabytkowa budowla stanowi obecnie własność prywatną.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Cotter E., Heritage Castles of County Cork, Cork 2017.
Salter M., The castles of South Munster, Malvern 2004.