Historia
Carrigaholt w średniowieczu stanowiło siedzibę gaelickiego klanu MacMahon, od końca XII wieku zmagającego się z anglo-normańskim najazdem. W drugiej połowie XV wieku wiele gaelickich rodów zaczęło odzyskiwać utracone ziemie w obliczu załamania anglo-normańskiej ekspansji i problemów angielskiej władzy. Wtedy też nad brzegami estuarium rzeki Shannon wzniesiono kilka wież mieszkalno – obronnych. Jedną z nich była zbudowana około lat 80-tych XV wieku wieża w Carrigaholt, choć z nieznanych przyczyn nie została ona nigdy ukończona według pierwotnych planów. Być może jej projekt okazał się zbyt ambitny i kosztowny.
W 1598 roku ówczesny właściciel wieży, Teige Caoch MacMahon brał udział w nieudanym powstaniu w Clare, podczas którego był odpowiedzialny za przejęcie angielskiego statku, zdobycie zamku Dunbeg, który został zastawiony kupcowi z Limerick, oraz odpowiadał za krótkotrwałe przetrzymywanie Donala O’Briena, brata hrabiego Thomond. Z tego powodu oblegany był bezskutecznie w Carrigaholt przez sir Conyersa Clifforda. Parę miesięcy później wieża upadła po czterech dniach oblężenia prowadzonego przez earla Thomond. Powiesił on ocalałych członków załogi, a wieżę przekazał swemu bratu Donalowi. Nowy właściciel na przełomie XVI i XVII wieku zmodernizował budowlę, między innymi wstawiając nowożytne otwory okienne i kominki.
W 1641 roku Donal O’Brien zmienił strony konfliktu i opowiedział się za katolickimi powstańcami. Bunt został stłumiony przez angielskie wojska Olivera Cromwella, podczas gdy Carrigaholt zostało poddane przez O’Briena w 1651 roku. Pozostał on na wygnaniu na dworze Karola II we Francji aż do 1662 roku. Jego syn został trzecim wicehrabią Clare, ale zaangażowanie w walki jakobitów zmusiło go do opuszczenia rodzinnych majątków. Carrigaholt przeszło w ręce Van Kepple’a, generała w armii Wilhelma Orańskiego, który sprzedał wieżę Francisowi Burtonowi. Burtonowie w XVIII stuleciu zbudowali dla siebie wygodniejszą rezydencję mieszkalną, podczas gdy wieżę wykorzystywali jako kwaterę dla służby. W pierwszej połowie XIX wieku została ona wraz z całym majątkiem zakupiona przez rodzinę McGrath. Zamieszkiwana była do około połowy tamtego stulecia.
Architektura
Wieżę zbudowano nad skalistym brzegiem, cyplowato wysuniętym w stronę szerokiego estuarium rzeki Shannon. Prawdopodbnie pierwotnie miała ona mieć formę okazałej budowli na planie czworoboku o wymiarach około 13 x 15 metrów, ale ostatecznie udało się wznieść jedynie wschodnią część o szerokości 5 metrów i długości 13 metrów. O tym że planowano powiększyć wieżę o część zachodnią świadczyłby brak pochyłej części cokołowej od zachodu (ang. batter) oraz pozostawienie strzępi muru do przewiązania kolejnych ścian. Ostatecznie pozostała jedynie smukła i wysoka konstrukcja o sześciu kondygnacjach wysokości, zwieńczona chodnikiem straży i przedpiersiem.
Otwory okienne w XV i XVI wieku zapewne były niewielkich rozmiarów, wąskie, rozglifione do wnętrza. Na kondygnacjach mieszkalnych mogły one mieć formę bardziej ozdobną, z zamknięciami w popularne wówczas ośle grzbiety, podczas gdy mniej ważne pomieszczenia i klatkę schodową doświetlały jedynie proste szczeliny. W elewacji zachodniej jedyne okna umieszczono w miejscach gdzie pierwotnie planowano przejścia do głównych pomieszczeń mieszkalnych. Wtórnie też, już po porzuceniu planów rozbudowy, nadwieszono na najwyższej kondygnacji wykusz w północnej części ściany zachodniej i zachodniej części ściany północnej. Portal wejściowy do wieży osadzono na poziomie gruntu, pośrodku ściany wschodniej. Otrzymał on ostrołuczne zamknięcie i otwór w profilowanym obramieniu, przez który musiał być przeciągany łańcuch zamykający żelazną kratę. Bezpośrednio nad wejściem, na przedpiersiu nadwieszono mały wykusz machikułowy.
Zgodnie z popularnym w Irlandii schematem budowy wież mieszkalnych nieukończona część Carrigaholt pierwotnie miała mieścić główne pomieszczenia mieszkalne, natomiast część wschodnia miała stanowić część komunikacyjną z dodatkowymi mniejszymi komorami. Jako, że zachodniej partii wieży nie ukończono, funkcje mieszkalne musiały przejąć niewielkie pomieszczenia, w przyziemiu przedzielone centralnym korytarzem wejściowym, którego ochronę zapewniał otwór tak zwanej mordowni. Komunikację pionową zapewniała spiralna klatka schodowa osadzona przy narożniku południowym.
Stan obecny
Wieża zachowała mury obwodowe o pełnej wysokości. Jej nietypowa bardzo smukła sylwetka jest efektem porzucenia planów budowy zachodniej części budynku. Niestety większość otworów okiennych została wymieniona i powiększona w czasach nowożytnych. Kilka oryginalnych zachowało się jedynie w ścianach krótszych boków wieży i pośrodku ściany wschodniej. Przetrwał też portal wejściowy w przyziemiu elewacji wschodniej oraz dwa wykusze machikułowe. Fortyfikacje otaczające wieżę pochodzą z XVII i XVIII wieku.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Dunne L., Dunne T., Archaeological Impact Assessment Report, Rusal Ltd, Aughinish, Co. Limerick, Trally 2016.
Salter M., The castles of North Munster, Malvern 2004.