Historia
Wieża Carrigabrick, pierwotnie zwana także Carryggywrick, prawdopodobnie zbudowana została w pierwszej połowie XVI wieku. Jej fundatorami byli członkowie rodu Condon, rodziny o anglo-normańskich korzeniach. Jeden z nich, Richard Condon, szeryf Cork, w 1567 roku miał zostać ułaskawiony przez władze za wykroczenia. Pomimo tego niedługo później Carrigabrick zostało skonfiskowane i w 1588 roku przekazane niejakiemu Arthurowi Powerowi. Wieża pełniła następnie funkcje mieszkalne do czasu zniszczenia w latach 40-tych XVII wieku, kiedy to został spalona w trakcie walk irlandzkich katolików z angielskimi protestantami.
Architektura
Wieżę Carrigabrick zbudowano na wysokim, skalistym brzegu rzeki Blackwater, po wschodniej stronie jej koryta, w pobliżu przeprawy przy osadzie i cysterskim opactwie Fermoy. Założona została na planie koła, otrzymała więc formę z niezaznanych przyczyn popularną w późnośredniowiecznych budowlach wieżowych na terenie Irlandii, choć nie najlepszą do celów mieszkalnych. Carrigabrick miała duże rozmiary o średnicy około 11,5 metra, z grubością murów nieco zwężającą się w górnych partiach. Utworzone z kamienia łamanego ściany osiągały wysokość pięciu kondygnacji. Detale architektoniczne, takie jak obramienia okienne i portalowe, wykonano z ciosów wapienia.
Zewnętrzne elewacje wieży rozdzielone były wąskimi otworami okiennymi, rozmieszczonymi po obwodzie w dość regularnych odstępach. Część z nich zamknięta została łukami w tak zwane ośle grzbiety. Wszystkie rozglifiono do wnętrza, a te na wyższych kondygnacjach osadzono we wnękach i wyposażono w boczne, poprowadzone pod skosem w dół okrągłe otwory strzeleckie dla ręcznej broni palnej. Zwieńczenie wieży miało formę przedpiersia, na którym prawdopodobnie z czterech stron świata podwieszono wykusze machikułowe, osadzone na ostrosłupowych konsolach. Jeden z nich po stronie zachodniej znajdował się nad portalem prowadzącym do wejścia na poziomie gruntu.
Wnętrze wieży przykryte zostało sklepieniami nad drugą i czwartą kondygnacją, podczas gdy pozostałe rozdzielone zostały drewnianymi stropami. Jedynie przyziemie miało kolistą formę wnętrza, wyżej zaś cztery kondygnacje utworzono jako czworoboczne, kosztem spadku grubości muru w narożnikach pomieszczeń. Komunikację pionową zapewniała spiralna klatka schodowa w grubości zachodniej części muru, dostępna bocznym przejściem z krótkiego korytarza wejściowego. W grubości muru znajdowały się również latryny, wciśnięte po stronie północnej pomiędzy drugą i trzecią kondygnację oraz pomiędzy czwartą i piątą. Mieszkalne funkcje prawdopodbnie posiadały pomieszczenia powyżej drugiej kondygnacji, ogrzewane kominkami w części zachodniej.
Stan obecny
Carrigabrick jest dziś ruiną jedynej zachowanej cylindrycznej wieży mieszkalnej na terenie hrabstwa Cork. Jej mury przetrwały mniej więcej na trzech czwartych obwodu, z najwyższymi partiami sięgającymi przedpiersia, na którym widoczne są jeszcze konsole trzech wykuszy machikułowych. Niestety zawaleniu uległa zachodnia część wieży, zapewne z powodu osłabienia mieszczącą się tam klatką schodową i wejściem. Przetrwało kilka otworów okiennych i szczelinowych, ale po części z nich widnieją jedynie wyrwy, co gorsza połączone pęknięciami muru zagrażającymi dalszymi zwaleniami.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Cotter E., Heritage Castles of County Cork, Cork 2017.
Eaton W., The castles in North-East Cork , „Journal of the Cork Historical and Archaeological Society”, 23/ 1917.
Salter M., The castles of South Munster, Malvern 2004.