Historia
Wieża Carrickabraghy, zwana także Caragbraughy lub Bragh Carick, zbudowana została około połowy XVI wieku, choć miejscowe dobra odnotowywane były w przekazach pisemnych już we wczesnym średniowieczu. Od IX do XIII wieku miały stanowić własność rodu Ui Mail Fhabaill, który być może posiadał w Carrickabraghy obronno – mieszkalną siedzibę. W 1600 roku wieżę zamieszkiwał niejaki Phelemy Brasleigh O’Dogherty. Osiem lat później jako miejsce odosobnienia wybrał ją sir Cahir O’Dogherty, ostatni gaelicki wódz klanu O’Doherty i lord Inishowen. Mieszkał on w Carrickabraghy w czasie planowania buntu przeciwko angielskiemu rządowi. Jeszcze w 1621 roku Carrickabraghy miało być zamieszkiwane, ale już w 1665 roku budowla była najwyraźniej porzucona.
Architektura
Wieża zbudowana została na skalistym wybrzeżu, w miejscu gdzie wody oceanu utworzyły cypel lądu. Wzniesiono ją na planie zbliżonym do kwadratu o wymiarach około 5,6 x 5 metrów. Była to więc budowla niewielkich rozmiarów, wtórnie powiększona od strony południowo – wschodniej o wieżę cylindryczną o średnicy około 5 metrów, usytuowaną w ten sposób, że obie budowle nietypowo stykały się narożnikami. Po wschodniej stronie wieży czworobocznej, a po północnej wieży cylindrycznej utworzony został mały, podzielony na dwie części dziedziniec. Wjazd na jego zewnętrzną partię zapewniała brama z drzwiami blokowanymi ryglem zasuwanym do otworu w murze. Rozciągający się na południe od zabudowań obszar piaszczystych wzgórz, w XVI wieku mógł być częściowo zalany wodą, co dawałoby Carrickabraghy formę podobną do wyspy. Ochronę cypla według przekazów ikonograficznych zapewniać miał mur z aż siedmioma obłymi basztami.
Wieżę i sąsiednie zbudowania wzniesiono z podłużnych i w większości płaskich kamieni. Jedynie w narożnikach, celem ich wzmocnienia, umieszczano kamienie większe i lepiej opracowane. Wieża nie miała typowej dla budownictwa anglo-normańskiego części cokołowej z pochyłymi elewacjami, ale jej mury na całej wysokości nieco się zwężały aż do poziomu drugiej kondygnacji. Proste elewacje poprzebijane były wąskimi, rozglifionymi do wnętrza otworami szczelinowymi. Część z nich była prostymi otworami doświetlającymi, ale część przystosowano do użycia ręcznej broni palnej. Wejście znajdowało się na poziomie gruntu w ścianie wschodniej, było więc skierowane na dziedzińczyk przy cylindrycznej wieży.
Wnętrze przyziemia wieży doświetlane było pojedynczymi otworami od północy i południa, przy czym północny został wtórnie przebudowany celem przystosowania do użycia ręcznej broni palnej i osadzony w szerokiej wnęce. Jedynym elementem wyposażenia wnętrza przyziemia była półka-wnęka ścienna przy zachodnim narożniku. Druga kondygnacja posiadała pojedyncze otwory od wschodu i południa, dużą wnękę w ścianie zachodniej oraz wąskie schody w grubości muru północnego. Wiodły one na trzecią kondygnację lub ganek strażniczy w koronie muru. Komunikację między parterem a piętrem zapewniać musiała drabina i otwór w belkach stropowych.
Stan obecny
Czworoboczna wieża jest dziś ruiną zachowaną do wysokości drugiej kondygnacji. Sąsiednia wieża cylindryczna ma znaczniejsze ubytki muru, gdyż brakuje jej całego południowo – wschodniego fragmentu. Prawie całkowitej degradacji uległ mur otaczający przywieżowy dziedziniec. W ostatnich latach zabytkowa budowla została odnowiona, między innymi uzupełniono ubytki murów oraz przemurowano elewacje, do tego czasu prawie całkowicie pozbawione wypłukanej lub wywietrzałej zaprawy.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Davies O., Swan H.P., The Castles of Inishowen, „Ulster Journal of Archaeology”, Third Series, Vol. 10/1947.
Dobbs M., The Site Carrickabraghy, „Ulster Journal of Archaeology”, Third Series, Vol. 10/1947.
Salter M., The castles of Ulster, Malvern 2004.