Historia
Wieża mieszkalna Carney prawdopodobnie zbudowana została w drugiej ćwierci XVI wieku, a w drugiej połowie tamtego stulecia włączona w obręb dużego dziedzińca. W przekazach pisemnych po raz pierwszy bezpośrednio odnotowana została dopiero w 1614 roku. Funkcje mieszkalne utracić mogła w XVII lub XVIII stuleciu, kosztem wygodniejszych zabudowań jakie wznoszono w jej sąsiedztwie aż do XIX stulecia.
Architektura
Wieża mieszkalna zbudowana była na planie krótkiego prostokąta o długości na osi północ – południe 9,5 metra oraz z nieco krótszymi ścianami na linii wschód – zachód. Stanowiła północno – zachodni narożnik dziedzińca wielkości około 44 x 30 metrów. Dziedziniec ten od drugiej połowy XVI wieku otoczony był kamiennym murem o grubości około 1,4-1,5 metra, który łączył się z wieżą w narożniku południowo – zachodnim i północno – wschodnim, tak że elewacja zachodnia i północna wieży była zarazem częścią obwodu obronnego całego założenia. Wjazd na dziedziniec znajdował się pośrodku odcinka południowego, a więc po przeciwnej stronie wieży. Umieszczony był w półkolistym portalu z archiwoltą ujętą półkolistym gzymsem okapowym z dekorowanymi płaskorzeźbami zakończeniami. Portal zamykany był wrotami i ryglem zasuwanym do otworu w murze. Kolejny otwór w ościeżu prawdopodobnie służył do podglądania terenu przed wjazdem.
Zewnętrzne elewacje wieży charakteryzowały się zaokrąglonymi narożnikami. W koronie muru najprawdopodobniej przebiegał chodnik straży, ukryty za blankowanym przedpiersiem. W jego dolnej części przebito rząd niedużych czworobocznych otworów, raczej służących do usuwania nadmiaru wody deszczowej, niż do montowania drewnianego ganku. Na poziomie tym znajdował się też co najmniej jeden wykusz, osadzony na dwóch profilowanych konsolach na ścianie zachodniej. Otwory okienne dwóch najniższych kondygnacji były jednodzielne, zamknięte półkoliście, stosunkowo wąskie, ale już nie w formie typowych szczelin strzeleckich. Co więcej co najmniej jeden z dolnych otworów uzyskał na zewnętrznym rozglifieniu płaskorzeźbę z celtyckimi, przeplatającymi się motywami dekoracyjnymi. Na dwóch górnych piętrach umieszczono okna dwudzielne, zamykane półkoliście i łukami w tak zwane ośle grzbiety, ujmowane gzymsami okapowymi.
Wejście do wieży znajdowało się na poziomie gruntu w ścianie południowej. Przypuszczalnie posiadało podobne zabezpieczenia do stosowanych w innych irlandzkich późnośredniowiecznych wieżach mieszkalnych, a więc drzwi blokowane ryglem lub kratę zamykaną żelaznym łańcuchem przeciąganym przez otwór w murze. Wewnątrz wieża podzielona była na cztery kondygnacje, z których jedynie druga przykryta była sklepieniem kolebkowym, a pozostałe drewnianymi stropami. Każde piętro prawdopodobnie było jednoprzestrzenne, choć nie można wykluczyć podziałów lżejszymi ściankami działowymi. Mniejsze komory mogły się też znajdować w grubości murów, włącznie ze spiralną klatką schodową łączącą kondygnacje.
Stan obecny
Do czasów współczesnych zachowała się jedynie zachodnia ściana wieży mieszkalnej oraz krótkie odcinki ścian północnej i południowej. Sięgają one poziomu dawnego przedpiersia, na poziomie którego od zachodu zachował się wykusz. Ponadto w ścianie zachodniej przetrwało kilka interesujących otworów okiennych. Portal wejściowy do wieży już nie istniej, choć w południowej części dziedzińca zobaczyć można główną bramę wjazdową z lat 70-tych XVI wieku. Wewnątrz wciąż otoczonego murem dziedzińca znajdują się późnonowożytne, obecnie opuszczone zabudowania mieszkalne i gospodarcze.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Cairns C., The tower houses of county Tipperary, Dublin 1984.
Salter M., The castles of North Munster, Malvern 2004.