Historia
Grobowiec prawdopodobnie wzniesiony został w późnej epoce neolitu. Jego budowę przeprowadziła zamieszkująca wówczas wyspę społeczność pasterska lub wczesnorolnicza, która musiała posiadać już podział klanowy z przypisaniem do konkretnego terytorium. Powstanie budowli zapewne ułatwiały łagodne warunki klimatyczne, które nie wymuszały migracji i koczowniczego tryby życia, a co za tym idzie wprowadzały przywiązanie do ziemi oraz organizację potrzebną do wznoszenia dużych, złożonych budowli. Zmiana trybu życia zapewne wpłynęła na rozwój poczucia terytorializmu i praw do dziedziczenia, a co za tym idzie chęci oddania hołdu przodkom. Widocznym przejawem tej aspiracji mogły być monumentalne budowle, pełniące rolę nie tylko miejsc pochówków, ale również przestrzeni służących do przeprowadzania ceremonii i rytuałów religijnych.
Architektura
Grobowiec wzniesiony został w górnej partii rozległego wzgórza, od wschodu ograniczonego stromymi i wysokimi stokami, na terenie bujnie porośniętym trawą i zapewniającym obfite zimowe pastwiska. W chwili zakończenia budowy składał się z komory grobowej i przykrywającego ją kopca (ang. cairn) o owalnym rzucie, wielkości około 12,5 metrów na linii wschód – zachód i 8,5 metra na linii północ – południe. Jeśli kopiec powtarzał formę komory grobowej, to mógł się obniżać z zachodu na wschód i nieco zwężać na tym samym kierunku. Konstrukcja kopca wzmocniona była wzdłuż krawędzi dwoma pierścieniami kamieni: wewnętrznym ułożonym z większych głazów i zewnętrznym z nieco mniejszych kamieni. Ich zadaniem było zabezpieczanie masy drobniejszego materiału budowlanego kopca przed rozproszeniem.
Komora grobowa założona została na planie zbliżonym do prostokąta o dłuższym boku ustawionym na osi wschód – zachód. Zmniejszała się wysokością i szerokością z zachodu na wschód, mając 2 metry szerokości i 1,3 metra wysokości na zachodzie i 1,5 metra szerokości i około 1,2 metra wysokości na wschodzie. Jej długość wynosiła około 3,1 metra. Ściany utworzono z płaskich kamieni, podtrzymujących dwie kolejne płyty pełniące rolę stropu, które pierwotnie mogły być jednym dużym kamieniem. Ściany z każdej strony początkowo tworzył jeden płaski kamień, ale od zachodu komora był przedłużona kolejnymi kamieniami ustawionymi na osi wzdłużnej, które być może tworzyły rodzaj przedsionka lub ewentualnie drugiego pomieszczenia grobowego.
Wszystkie kamienie tworzące ściany dobrano pod względem sporych rozmiarów. Do utworzenia południowej ściany wybrano kamień mający 3,5 metra długości u podstawy i około 1,3-1,4 metra wysokości, przy grubości zaledwie 0,2 metra. Dla północnej ściany dobrano kamień mający nieco ponad 3 metry długości u podstawy i około 1,1-1,3 metra wysokości. Kamień zamykający komorę od zachodu był nieco mniejszy, 2,1 metra długi, 1,3 metra wysoki i 0,15 metra gruby. W niektórych miejscach kamienie zostały z grubsza opracowane, zwłaszcza w górnych partiach, celem uzyskania prostych krawędzi. Jeśli płyty tworzące zadaszenie pierwotnie były jednym dużym głazem, to musiał on mieć aż około 5 metrów długości. Jego grubość była porównywalna do ścian komory, a więc wynosiła około 0,2 metra.
Stan obecny
Komora grobowa zachowała się do czasów współczesnych w dobrym stanie. Przykrywający ją pierwotnie kopiec na przestrzeni wieków uległ prawie w całości rozproszeniu, widoczne są jedynie po stronie północno – zachodniej i północno – wschodniej pozostałości kamieni wzmacniających jego krawędź. Dzięki temu odsłonięta została konstrukcja komory grobowej, która do dziś imponuje regularnością, uzyskaną dzięki rzadko spotykanemu w irlandzkich budowlach megalitycznych ręcznemu opracowywaniu niektórych części kamieni.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Borlase W., The dolmens of Ireland, London 1897.
Valera R., Ó’Nualláin S., Survey of the megalithic tombs of Ireland, volume I, Dublin 1961.
Westropp T.J., The Cists, Dolmens, and Pillars of the Western Half of the County of Clare, „Proceedings of the Royal Irish Academy: Archaeology, Culture, History, Literature”, Vol. 26, 1906/1907.