Historia
Cahermore (gael. An Chathair Mhór) wzniesione zostało we wczesnym okresie średniowiecza, między 500 a 1170 rokiem, jako jedno z licznych na obszarze Burren gospodarstw, czy też niewielkich osad bogatych właścicieli ziemskich, ufortyfikowanych masywnym kamiennym murem (gael. cashel, caher). W późniejszym okresie średniowiecza, w XIV lub XV wieku, Cahermore musiało być na tyle ważną siedzibą, że sfinansowana została rozbudowa jego bramy wjazdowej. Osada funkcjonowała zapewne do XVI stulecia lub początku XVII wieku, kiedy to region Burren zaczął się asymilować z nowym angielskim systemem administracyjnym, wywołującym zanik tradycyjnych plemion gaelickich.
Architektura
Osada zbudowana została na wapiennym wzniesieniu pokrytym na skalnym podłożu płytką warstwą gleby, o stosunkowo łagodnym nachyleniu zboczy, za wyjątkiem odcinka zachodniego i południowego. Budowla składała się z dwóch koncentrycznych obwodów muru na planie zbliżonym do koła, oddalonych od siebie o około 30-45 metrów. Zewnętrzny mur, prawdopodobnie młodszy, obejmował obszar o średnicy około 120 metrów, starszy wewnętrzny miał średnicę około 50-56 metrów. Ponadto pomiędzy oboma pierścieniami po stronie północno – zachodniej, zachodniej i południowo – zachodniej obszar podzielony został cieńszymi murami poprzecznymi, prawdopodobnie wydzielającymi tereny do wypasu poszczególnych grup zwierząt.
Obwód wewnętrznego muru wzniesiony został z nieopracowanych dużych bloków wapienia, układanego jedynie z grubsza warstwami, ale bardzo dokładnie dopasowywanego i uzupełnianego w szczelinach mniejszymi, przeważnie płaskimi kamieniami. Materiał tworzący mur nie był łączony zaprawą. Stabilność konstrukcji zapewniała przede wszystkim duża masa muru, którego grubość wahała się od 2,4 do 2,8 metra. Wysokość pierwotnie oscylować mogła w okolicach 3-4 metrów. Zewnętrzny mur był zarówno cieńszy, jak i wykonany mniej starannie.
Brama wiodąca w obręb wewnętrznego muru obwodowego usytuowana została po stronie wschodniej, a więc na odcinku najczęściej wybieranym przez budowniczych założeń typu cashel lub caher. Pierwotnie we wczesnym średniowieczu był to prosty przejazd o szerokości około 1,6 metra, przepruty przez grubość przyziemia muru, zwieńczony z dwóch stron długimi i płaskimi kamieniami nadproży. W XIV lub XV wieku bramę przebudowano w konstrukcję wieżową z dwoma niewielkimi komorami dla strażników po obu stronach przejazdu. W odróżnieniu od starszej budowli, wieża bramna wzniesiona została przy użyciu kamienia łączonego zaprawą.
Zabudowa mieszkalno – gospodarcza osady zlokalizowana była przy wewnętrznej elewacji głównego muru. Utworzono tam kilka mniej lub bardziej regularnych ogrodzeń, dzielących dziedziniec na mniejsze przestrzenie, z pozostawieniem środkowej części wolnej. W okresie późnego średniowiecza główny budynek mieszkalny znajdował się w części południowej. Miał on rzut prostokąta o wymiarach około 11 x 4,6 metra, wyznaczonego przez dość cienkie ściany, które nie mogły dźwigać żadnego sklepienia.
Stan obecny
Wewnętrzny mur osady zachował się na większości obwodu, przy czym w najwyższych partiach sięga dziś niecałych 3 metrów wysokości. Zewnętrzny obwód muru, jako mniej solidny, przetrwał do czasów współczesnych w dużo gorszym stanie. W dużej mierze jest dziś zawalony i ukryty pod zaroślami leszczyny i ostrokrzewu. Najistotniejszym zachowanym elementem Cahermore jest obecnie brama wewnętrznego obwodu, zachowana na poziomie przyziemia i odrestaurowana w XX wieku, kiedy to przywrócono jeden z kamieni nadproża. Po stronie zachodniej, w miejscu gdzie roztacza się panorama na okoliczne tereny, wzniesiona została współczesna platforma widokowa. W południowej części dziedzińca widoczne są słabo zachowane mury późnośredniowiecznego domostwa.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Fitzpatrick M., Cahermore stone fort, Co. Clare: Survey and Excavation, „Journal of the North Munster Archaeological Society”, 41/2001.
Westropp T.J., The Cahers of County Clare: Their Names, Features, and Bibliography, „Proceedings of the Royal Irish Academy (1889-1901), Vol. 6/1900-1902.