Historia
Według przekazów pisanych wieża mieszalna Buolick (Bawnreigh) zbudowana została w 1453 roku, z fundacji Edmunda Butlera, który przyjął nazwisko MacRichard. Stanęła w pobliżu starszego, wówczas już zrujnowanego zamku typu motte and bailey rodziny Assky. Jako własność rodziny Butlerów, earlów Ormond, wieża pełniła funkcje mieszkalne przez całe późne średniowiecze i wczesny okres nowożytny. W czasie walk powstańczych irlandzkich katolików w 1641 roku wciąż miała znajdować się w dobrym stanie. Nie uległa konfiskacie jak wiele innych irlandzkich wież mieszkalnych, gdyż w latach 60-tych XVII wieku była w posiadaniu Catherine Butler. Co więcej funkcje mieszkalne pełniła aż do XIX stulecia, kiedy to Buolick odwiedził niejaki William Barker of Kilcooly.
Architektura
Wieża utworzona została na rzucie prostokąta o wymiarach 11,3 x 9,2 metra, w obrębie obszernego dziedzińca otoczonego kamiennym murem, w części podzielonego na mniejsze podwórce. Mieściła jedynie trzy kondygnacje, nie była więc budowlą zbyt wysoką. Jej masywne mury w przyziemiu otrzymały pochyłe zewnętrzne elewacje (ang. batter), pionowo wyprowadzone od poziomu pierwszego piętra. Zbudowano je z częściowo opracowanego kamienia, układanego w dość regularne warstwy, uzupełnianego w szczelinach drobniejszym i bardziej płaskim materiałem, a w narożnikach nieco lepiej opracowanymi ciosami.
Otwory w elewacjach wieży zgodnie ze średniowieczną praktyką przeprute zostały nieregularnie. W większości były to szczeliny doświetlające i strzeleckie, o formie pionowych prostokątnych otworów, niekiedy z krótkimi poprzecznymi wcięciami dla wygodniejszego posługiwania się bronią. Otwory były rozglifione do wnętrza, od zewnątrz sfazowane lub lekko rozglifione, niekiedy z charakterystycznie poszerzoną częścią dolną i zaoblonym zwieńczeniem. Najprostsze szczeliny doświetlały najmniej ważne części wieży, takie jak klatka schodowa lub latryna. Utworzony w przyziemiu ściany zachodniej portal wejściowy zamknięto ostrołucznie, z uskokiem do którego zamykana była żelazna krata, blokowane łańcuchem przeciąganym przez otwór w ościeżu. Ponadto przejście zamykano drzwiami, blokowanymi ryglem osadzanym do otworu w murze.
Wewnątrz przyziemia wieży krótki przedsionek w grubości muru łączył się z głównym pomieszczeniem oraz z długim korytarzem w ścianie zachodniej, gdzie znajdował się otwór strzelecki oraz płytka wnęka dla strażnika lub odźwiernego. Na końcu korytarza znajdowały się również schody wiodące na piętra. Przedsionek chroniony był otworem tak zwanej mordowni, przeprutym w suficie celem ostrzeliwania potencjalnych napastników z poziomu piętra. Pomieszczenie parteru przykryto ostrołuczną kolebką i doświetlano trzema otworami osadzonymi w półkoliście zamkniętych wnękach. Posiadało też dwie wnęki – półki ścienne, wykorzystywane podobnie jak całe pomieszczenie jako spiżarnia i skład.
Pierwsze piętro przykrywał drewniany strop. Oprócz trzech wąskich otworów wyposażone było w kominek w ścianie zachodniej oraz w latrynę w grubości północno – wschodniego narożnika i ściany północnej, musiało więc pełnić funkcję mieszkalną. Latrynę i zakręcający do niej korytarz doświetlono trzema szczelinami, pośrednio światło mogło też wpadać do głównego pomieszczenia poprzez szczeliny w klatce schodowej, o ile pozostawiono otwarte w niej drzwi. Otwór mordowni znajdował się w małej wnęce głównego pomieszczenia, która zapewne przez większość czasu, gdy budowli nie groziło niebezpieczeństwo, była przykrywana i służyła jako szafka.
Drugie piętro zwieńczono sklepieniem kolebkowym o bardziej półkolistym przekroju niż w przyziemiu, pełniącym zarazem rolę dachu wieży. Oświetlane było tylko jednym otworem przeprutym w ścianie północnej. Pośrodku ściany wschodniej znajdowała się nietypowa płytka wnęka, być może wykorzystywana przez pojedynczy mebel. Mogło być tam ustawiane łóżko, choć kondygnacja ta nie miała latryny, a ogrzewana mogła być jedynie pośrednio, za pomocą przewodu kominowego położonego niżej w ścianie zachodniej kominka. Schody z drugiego piętra prowadziły na chodnik straży, który otaczał wieżę od wschodu, północy i zachodu.
Stan obecny
Do czasów współczesnych zachowały się wszystkie trzy kondygnacje wieży. Najwyższa wciąż nakryta jest sklepieniem, choć nie ma już śladów po ewentualnym krenelażu wzdłuż chodnika straży w koronie murów. Zniszczeniu uległo także okno na piętrze ściany wschodniej, gdzie widnieje obecnie spora wyrwa, a dwie kondygnacje są połączone ze względu na brak stropu nad pierwszym piętrem. Pomimo tego wieża jest jedną z najlepiej zachowanych późnośredniowiecznych niewielkich budowli wieżowych na terenie hrabstwa Tipperary.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Cairns C., The tower houses of county Tipperary, Dublin 1984.
Clutterbuck R., The Settlement and Architecture of Later Medieval Slieveardagh, County Tipperary, vol. I-II, Dublin 1998.
Salter M., The castles of North Munster, Malvern 2004.