Historia
Murowana siedziba mieszkalno – obronna w Buncrana przypuszczalnie zbudowana została z fundacji anglo-normańskich osadników. Jej budowa prawdopodobnie przeprowadzona została w XIV wieku, na co wskazywałyby niektóre rozwiązania konstrukcyjne (brak wejścia na poziomie gruntu), choć w okresie średniowiecza nie została bezpośrednio wspomniana w przekazach pisanych. W 1602 roku ówczesny właściciel wieży, niejaki Hugh Boy O’Doherty, podwyższył ją i przebudował zwieńczenie, w związku z oczekiwaniem na wojska hiszpańskie, mające wspomóc katolicką rebelię przeciwko angielskim rządom Elżbiety I. Z powodu czynnego zaangażowania się Cahira O’Doherty w powstanie, wieża została w 1608 roku spalona. Po konfiskacie i odbudowie przekazano ją sir Arthurowi Chichester, lordowi namiestnikowi Irlandii. Następnie była oddawana w dzierżawę rodzinie Vaughan, która powiększyła część z otworów okiennych i zainstalowała nowe kominki, w trakcie użytkowania wieży do 1718 roku. Wtedy też sir John Vaughan rozebrał otaczający ją mur, celem pozyskania materiałów budowlanych do wzniesienia wygodniejszej, nowożytnej siedziby mieszkalnej na sąsiednim wzgórzu.
Architektura
Wieżę zbudowano u ujścia rzeki Crana do niewielkiej zatoki, będącej częścią wydłużonego akwenu łączącego się z Oceanem Atlantyckim. Od północy sąsiadowała ze stokami wzgórz, natomiast z pozostałych trzech stron w mniejszej lub większej odległości ograniczona była barierami wodnymi. Wzniesiona została na planie prostokąta o długości 9,8 metra i szerokości 8,7 metra, z trzema, pierwotnie zapewne jedynie dwoma kondygnacjami wysokości, jako niewielka budowla mieszkalna o ograniczonych cechach obronnych.
Cechą charakterystyczną budynku był brak wejścia na poziomie przyziemia. Do wnętrza wiodło proste wejście na poziomie piętra, dostępne zapewne po drabinie lub drewnianych schodach, które można było szybko zdemontować w razie zagrożenia. Pierwotne otwory okienne były niewielkie, wąskie, rozglifione do wnętrza. Surowe elewacje zewnętrzne nie posiadały żadnych elementów dekoracyjnych. W przyziemiu część cokołowa uzyskała lekko pochyłe elewacje, charakterystyczne dla architektury anglo-normańskiej, wzmacniające stabilność konstrukcji. Korona murów obwodowych wieży zapewne zwieńczona była dookolnym chodnikiem straży, ukrytym najpewniej za blankowanym przedpiersiem.
Wnętrze wieży na żadnej kondygnacji nie zostało przykryte sklepieniem. Główne pomieszczenia miały niewielkie rozmiary, ze względu na bardzo masywne mury obwodowe. W ich grubości pomieszczono schody łączące kondygnacje. Ponadto na poziomie przyziemia przez długość całej ściany północnej utworzono wąski korytarz łączący klatkę schodową z głównym pomieszczeniem i latryną. Okna, a pierwotnie szczelinowe otwory, osadzono w głębokich wnękach. Jako, że budowla początkowo mogła mieć jedynie dwie kondygnacje, ogrzewanie mieszkalnego piętra zapewniać mogło otwarte palenisko, z którego dym ulatniał się przez powałę. Na piętrze latryna osadzona została w grubości muru południowego, gdzie dostępna była z korytarza wejściowego.
Stan obecny
Wieża zachowała się w pełnej wysokości, ale została częściowo przekształcona w okresie nowożytnym. Z XVII wieku pochodzi uszkodzone przedpiersie oraz szczyty nie zadaszonego obecnie poddasza. Większość otworów okiennych jest obecnie zamurowana, przy czym przed zaślepieniem zostały one powiększone w XVIII stuleciu. Wewnątrz zainstalowane zostały nowożytne kominki. Obecnie zabytek jest własnością prywatną, ponownie w posiadaniu rodziny O’Doherty.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Davies O., Swan H.P., The Castles of Inishowen, „Ulster Journal of Archaeology”, Third Series, Vol. 2/1939.
Leask H.G., Irish castles and castellated houses, Dundalk 1951.
Salter M., The castles of Ulster, Malvern 2004.