Historia
Wieża Bunaneer, zwana także Cove, zbudowana została w XVI wieku, prawdopodobnie z fundacji rodu O’Sullivan More lub Brennanów, jednych z pomniejszych rodzin z terenu hrabstwa Kerry, u schyłku średniowiecza zdominowanego przez klan McCarthy. Bunaneer zapewne nie pełniło roli głównej siedziby mieszkalnej O’Sullivanów, raczej służyło do kontroli wybrzeża i komunikacji wodnej na cieśninie. Do zniszczenia i porzucenia budowli dojść mogło pod koniec XVI wieku lub w połowie XVII stulecia, w trakcie walk irlandzkich katolików z angielskimi protestantami.
Architektura
Wieża zbudowana została na skalistym wybrzeżu, przy jednej z licznych północnych zatok wydłużonego akwenu Kenmare, po zachodniej stronie strumienia spływającego do niej ze wzgórz na północy. Od zachodu pierwotnie chroniona była terenami podmokłymi i bagiennymi. Wzniesiono ją na planie czworoboku o wymiarach 11,8 x 9,9 metrów, z co najmniej dwoma, a najpewniej trzema kondygnacjami wysokości, choć możliwe, iż nigdy nie została w pełni ukończona. Mury uzyskały około 1,5 metra grubości, ale zostały wzmocnione we wszystkich narożnikach nietypowymi dla irlandzkich wież mieszkalnych płytkimi lizeno-przyporami. Ponadto konstrukcja wzmocniona została w części cokołowej pochyłymi elewacjami. Do budowy wykorzystano fioletowawy miejscowy piaskowiec i siltyt, a także wapień przy detalach architektonicznych.
Mury przeprute były na poziomie dwóch najniższych kondygnacji wąskimi otworami okiennymi, niektórymi zamkniętymi oślimi grzbietami, innymi półkolistymi. Zostały one rozglifione do wnętrza, a od zewnątrz sfazowane i lekko poszerzone w dolnych partiach. Wszystkie wykonano z dużych kamieni ciosowych. Jeśli wieża posiadała większe okna, to musiały się one znajdować na najwyższych piętrach. Wejście utworzono na poziomie gruntu, po stronie zachodniej, najdogodniejszej ze względu na ukształtowanie terenu. Na poziomie drugiej kondygnacji wszystkich elewacji utworzono charakterystyczne dwuspadowe wnęki, stykający się pod kątem w narożnikach (podobne rozwiązanie zastosowano między innymi w wieży Raheen i Ballynamona). Być może pierwotnie w wierzchołkach mieściły one skierowane w dół otwory strzeleckie.
Fazowany portal wejściowy prowadził do małego przedsionka w grubości muru, połączonego ostrołucznym przejściem ze spiralną klatką schodową po lewej stronie, z głównym pomieszczeniem na wprost, i małą komorą strażnika lub odźwiernego po prawej stronie. Zabezpieczeniem przedsionka był otwór w suficie, tak zwana mordownia, przez którą można było ostrzeliwać napastników z poziomu drugiej kondygnacji. Pomieszczenie w przyziemiu nie zostało podsklepione. Wzorem innych irlandzkich wież mieszkalnych zapewne pełniło rolę gospodarczą. Na piętrze we wschodniej ścianie znajdował się kominek, sala ta musiała więc być już mieszkalna. Również ją przykrywał drewniany strop. Cechą charakterystyczną były dwie prostokątne komory w grubości muru zachodniego, połączone ze sobą i z klatką schodową. W jednej z nich mieściła się wspomniana powyżej mordownia. W grubości muru narożnika północno – wschodniego utworzono kanał odpływowy z latryny trzeciej kondygnacji.
Stan obecny
Wieża zachowała się do wysokości niecałych 5 metrów, a więc do poziomu drugiej kondygnacji, przy czym południowa część uległa zawaleniu i tworzy zarośnięty trawą kopiec. Znacznie zdegradowany został również mur w miejscu dawnego portalu wejściowego. Wnętrze wieży miejscami utraciło kamień lica, co odsłoniło rdzeń z gruzu. Otwory okienne generalnie znajdują się w dobrym stanie, chociaż okno nad głównym wejściem straciło część ościeża. Na postępującą degradację zabytku zapewne duży wpływ ma brak zadaszenia oraz porośnięcie dużych partii roślinnością.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Bolton J., An Assessment of the Vulnerablity of Coastal Stone Monuments in Ireland, Dublin 2009.
McAuliffe M., The tower houses of County Kerry, vol. I-II, Dublin 1992.
Salter M., The castles of South Munster, Malvern 2004.