Historia
Grobowiec zwany Kernanstown lub Brownshill wzniesiony został w okresie neolitu, przypuszczalnie około 4000-3000 roku p.n.e. Zbudowała go społeczność pasterską, która musiała już posiadać podział klanowy z przypisaniem do konkretnego terytorium. W efekcie dysponowała organizacją potrzebną do wznoszenia dużych, czasochłonnych budowli, a także techniką pozwalającą na przemieszczanie olbrzymich głazów. Nie wiadomo jak długo grobowiec pełnił pierwotną funkcję, ani czy był wtórnie wykorzystywany po zakończeniu epoki kamienia. Z pewnością był jednym z kilku jakie zbudowano w okresie neolitu na okolicznym terenie.
Architektura
Grobowiec zwany Brownshill należał do budowli komorowych, a więc składał się z dużych kamieni tworzących ściany niskiego pomieszczenia przeznaczonego na pochówki. Kamienie te ułożone były blisko siebie, dłuższymi bokami umieszczonymi wertykalnie, wysokości około 1,8 metra. Nie poddawano ich obróbce narzędziami, a jedynie dobierano pod względem kształtów i rozmiarów. Dwa z kamieni zwane portalowymi flankowały wejście do komory grobowej. Tradycyjnie umieszczone były po stronie wschodniej. Po zakończeniu ceremonii pogrzebowych wejście to zatarasowane zostało nieco niższym kamieniem o prostej górnej części.
Komora grobowa przykryta została kolosalnym głazem o wymiarach około 4,7 x 6,1 metra, grubości od 1,4 do 2 metrów i ogromnej wadze szacowanej na około 100 – 150 ton. Przypuszczalnie pierwotnie był on dłuższymi bokami ułożony horyzontalnie lub co najwyżej z niewielkim odchyleniem. Natura uformowała jeden z boków głazu jako prosty, co wykorzystano celowo orientując go na wschodnią stronę frontową grobowca. Nałożenie głazu na kamienie tworzące ściany prawdopodobnie było możliwe przy użyciu kombinacji podkładanych kłód, lin i siły ludzkiej lub zwierzęcej, wspomaganej rampami z ziemi lub kamienia.
Całość grobowca pierwotnie przykryta musiała być kopcem (ang. cairn) ziemi lub mniejszych kamieni, tworzących kurhan o być może kolistym lub raczej owalnym, lekko wydłużonym kształcie. Ewentualnie kopiec posiadał w pobliżu wejścia rodzaj ramion, czy też rogów, wydzielających niewielki dziedzińczyk służący do celów rytualnych. Ramiona te, tworzące fasadę grobowca, mogły być utworzone przy pomocy dużych kamieni o rozmiarach zbliżonych do głazów tworzących ściany komory grobowej.
Stan obecny
Do czasów współczesnych z pierwotnego grobowca zachował się dolmen, czyli komora grobowa, niestety pozbawiona części kamieni tworzących jej ściany. Widoczne są dwa kamienie zwane portalowymi, kamień zamykający wejście pomiędzy nimi, dwa kamienie tworzące tylną ścianę, jeden z kamieni bocznych oraz wyjątkowo masywny głaz wieńczący, prawdopodobnie jeden z największych jakie zastosowano w neolitycznych grobowcach komorowych, nie tylko w Irlandii, ale i w całej Europie. Obecnie jest on mocno przechylony, ze względu na brak niektórych z kamieni podtrzymujących oraz przewrócenie i wtopienie w grunt kilku innych. Pojedynczy kamień boczny, stojący poza obrębem głazu stropowego, mógł być pierwotnie fragmentem fasady grobowca. Nie zachowały się żadne widoczne ślady po otaczającym komorę grobową kurhanie.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Borlase W., The dolmens of Ireland, London 1897.
Brindley A., Kilfeather A., Archaeological inventory of County Carlow, Dublin 1993.
The Old Stones. A Field Guide to the Megalithic Sites of Britain and Ireland, red. A.Burnham, London 2018.