Historia
Wieżę mieszkalną Boolabaun (Boolabawn, Bollybane, Ballybane) prawdopodobnie zbudowano w pierwszej połowie XVI wieku. W źródłach pisanych po raz pierwszy odnotowana została w 1595 roku. W połowie XVII wieku znajdowała się w rękach niejakiego Thomasa Magnera. Przypuszczalnie najdalej w XVIII stuleciu utraciła funkcje mieszkalne i włączona została w obręb nowożytnego gospodarstwa rolnego.
Architektura
Wieżę Boolabaun zbudowano na rzucie krótkiego prostokąta o długości 10 metrów i szerokości 8,6 metra. Wzniesiona została z jasnego, opracowanego od strony lica wapienia, przy wykorzystaniu ciemniejszych ciosów do wzmocnienia narożników i wykonania obramień okiennych i portalowych. Jej elewacje przepruto nieregularnie rozmieszczonymi otworami doświetlającymi, w większości bardzo wąskimi, rozglifionymi do wnętrza, od zewnątrz fazowanymi. Okna w pomieszczeniach mieszkalnych posiadały dekoracyjne archiwolty z tak zwanymi oślimi grzbietami, natomiast te mniej ważne zamykano prosto. Zwieńczenie wieży przypuszczalnie posiadało formę przedpiersia chroniącego dookolny chodnik straży. Być może zakończenie klatki schodowej podwyższono do formy narożnej czworobocznej wieżyczki strażniczo-obserwacyjnej.
Wnętrze wieży posiadało podobny układ na każdej z kondygnacji, które podzielone były na główne kwadratowe pomieszczenia i część zachodnią, gdzie w grubości muru nad sobą znajdowały się mniejsze komory oraz łącząca wszystkie piętra spiralna klatka schodowa. Klatka schodowa odgrywała kluczową rolę nie tylko w komunikacji pionowej, ale i na każdej kondygnacji łączyła zachodnie komory w grubości murów z głównymi pomieszczeniami. Wejście z korytarzowym przedsionkiem znajdowało się na poziomie przyziemia po stronie północno – wschodniej.
Tradycyjnie najniższa, słabo oświetlona kondygnacja musiała pełnić funkcje gospodarcze. Do pomocniczych oraz obronnych funkcji zapewne wykorzystywana była też druga kondygnacja, z głównym pomieszczeniem doświetlanym jedynie dwoma otworami, gdyż wschodni narożnik i północno – wschodnią ścianę zajmował długi, dostępny jedynie z klatki schodowej korytarz z czterema strzelnicami, zakończony po stronie wschodniej latryną. Na trzeciej kondygnacji główne, przykryte sklepieniem kolebkowym pomieszczenie doświetlały trzy okna. Z wnęki jednego z nich wyprowadzono w grubości muru korytarz z otworem strzeleckim w samym narożniku i latryną na końcu.
Stan obecny
Wieża do niedawna miała mury obwodowe zachowane do poziomu najwyższej kondygnacji, ale były one mocno popękane, z wieloma ubytkami w miejscach niektórych otworów okiennych. Ostatecznie lata zaniedbań i choćby prowizorycznych zabezpieczeń doprowadziły do zawalenia całego narożnika budowli. Z informacji prasowych wynika, że prywatny właściciel otrzymał rządowe wsparcie finansowe, ale wątpliwe, by wieża została odbudowana do pierwotnej formy.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Cairns C., The tower houses of county Tipperary, Dublin 1984.
Salter M., The castles of North Munster, Malvern 2004.