Historia
Wieża zbudowana została w późnym XV wieku lub w początkach XVI stulecia, prawdopodobnie z fundacji rodziny Eustace albo Wogan, a więc jednych z najbardziej wpływowych rodów na terenie hrabstwa Kildare, skoligaconych z Fitzgeraldami, earlami Kildare. W niespokojnym XVI wieku Blackhall wraz z obronnymi siedzibami w Liashee, Castlemartin, Blackrath i Ballymore stanowiło bufor przed najazdami irlandzkich klanów O’Connor i O’Toole. Po nieudanym buncie earla Desmond, głowy rodu FitzGerald, region znalazł się pod bezpośrednimi rządami Dublina. Kolejne wstrząsy nastąpiły w XVII wieku, w trakcie walk irlandzkich katolików z protestanckimi oddziałami Olivera Cromwella, w efekcie których doszło do dużych zmian własnościowych, choć Blackhall nadal znajdowało się w rękach rodziny Eustace. Sama wieża przypuszczalnie funkcje mieszkalne pełniła najdalej do XVIII stulecia.
Architektura
Wieża była masywną budowlą o sporych rozmiarach, wzniesioną na planie czworoboku zbliżonego do kwadratu o długości 11,8 metrów i szerokości 10,4 metra, z dłuższymi ścianami zorientowanymi mniej więcej na osi północ – południe. Zwieńczenie wieży prawdopodobnie miało formę dookolnego chodnika straży, poprowadzonego w koronie muru obwodowego i zabezpieczonego blankowanym przedpiersiem. Mury utworzono z płaskiego kamienia łupanego, przeważnie o niewielkich rozmiarach, układanego bez zachowania regularnych warstw.
Elewacje wieży przeprute były w większości prostymi szczelinowymi otworami strzeleckimi i doświetlającymi, ale na najwyższych piętrach znajdowały się też większe okna dwudzielne. Okno umieszczone w północnej części ściany zachodniej zwieńczone było oślimi grzbietami i osadzone w głębokiej wnęce. Wejście do wieży znajdowało się na poziomie gruntu w ścianie południowej. Pierwotnie znajdował się nad nim płaskorzeźbiony wizerunek Sheela na Gig, maszkaronu przedstawiającego kobietę z szeroko rozwartym sromem. Zapewne był on związany z przesądami i magią ochronną lub miał znaczenie symboliczne jako kult płodności.
Wnętrze wieży dzieliło się na cztery kondygnacje, z których najniższa przykryta była sklepieniem kolebkowym, a pozostałe rozdzielone płaskimi stropami. Komunikację pomiędzy nimi zapewniała spiralna klatka schodowa osadzona w grubości muru narożnika południowo – zachodniego. Na samym dole była ona dostępna nietypowym, długim korytarzem w murze południowym, łączącym się z portalem wejściowym i przejściem do głównego pomieszczenia przyziemia. To niskie i ciemne pomieszczenie zapewne pełniło funkcje gospodarcze, podczas gdy do celów mieszkalnych przeznaczone były piętra. Najwyższy standard zapewne posiadała czwarta kondygnacja, ogrzewana kominkiem w ścianie zachodniej i oświetlana dużymi oknami.
Stan obecny
Do czasów współczesnych zachowała się w pełnej wysokości cała ściana zachodnia oraz część ścian północnej i południowej wieży. Wschodnia ściana niestety została zredukowana do niewielkich kamiennych reliktów na poziomie gruntu. Znaczne straty budowla poniosła pod koniec XX wieku, w trakcie silnej burzy, która doprowadziła do zawaleń zaniedbanej budowli. Spośród detali architektonicznych przetrwało ościeże gotyckiego dwudzielnego okna zachodniego, portale łączące się z klatką schodową, kilka wnęk ściennych oraz kominek na najwyższej kondygnacji. W przyziemiu dojrzeć można pozostałości sklepienia. Maszkaron Sheela na Gig znajduje się obecnie we wnęce ściany po północnej stronie wieży. Zabytek choć jest własnością prywatną, dla zwiedzających za zgodą właściciela jest udostępniany.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Salter M., The castles of Leinster, Malvern 2004.