Historia
Początki parafii Beagh, pierwotnie zwanej również Iveruss od nazwy zamieszkującego okoliczne ziemie celtyckiego plemienia Uíbh Rosa, sięgały pierwszej połowy XIII wieku. Po raz pierwszy odnotowana została w źródłach pisanych w 1237 roku, kiedy to zwrócona została biskupowi Hubertowi przez opactwo Keynsham. W kolejnych wiekach średniowiecza parafia i miejscowy kościół znajdowały się pod patronatem miejscowych właścicieli ziemskich oraz opactwa, co czasami prowadziło do sporów sądowych. Murowany późnogotycki kościół zbudowany został w Beagh pod koniec średniowiecza, w późnych latach XV wieku lub na początku XVI stulecia. Porzucenie budowli nie zostało odnotowane w przekazach pisemnych, ale jeszcze w XVIII stuleciu przy kościele chowano zmarłych. W pierwszej połowie XIX wieku kościół był już w stanie ruiny.
Architektura
Kościół zbudowany został na rozległym, niewysokim wzgórzu o łagodnych stokach, w odległości paruset metrów od południowego brzegu szerokiego estuarium rzeki Shannon. Była to prosta, ale stosunkowo duża jak na wiejską świątynię budowla, wzniesiona na planie prostokąta o długości 17,4 metrów i szerokości 6,7 metrów, dość dokładnie zorientowana względem stron świata, o układzie salowym, bez wyodrębnionego zewnętrznie prezbiterium. Zapewne już w średniowieczu przy kościele funkcjonował cmentarz, a całość posiadała jakąś formę ogrodzenia, zabezpieczającego przed zwierzętami i oddzielającego strefę sacrum.
Mury kościoła wzniesione zostały z łamanego kamienia, jedynie z grubsza opracowanego od strony lica i układanego bez większego przywiązywania wagi do regularnych warstw. Z dużych, opracowanych ciosów utworzono jedynie narożniki korpusu oraz obramienia okienne i portalowe. Elewacje były surowe, z małą ilością otworów, pozbawione dekoracji. Od wschodu i zachodu utworzono trójkątne szczyty, na których opierał się dwuspadowy dach. Wejście do kościoła usytuowano w ścianie południowej. Uzyskało ono znaczne rozmiary i dwuspadowe zamknięcie, być może będące efektem późniejszych przekształceń.
Otwory okienne kościoła utworzono jedynie od strony południowej i wschodniej, zgodnie ze średniowieczną tradycją budowlaną pozostawiając ścianę północną pełną. Wynikać to mogło z ówczesnych zabobonów, kojarzących stronę północną z siłami zła, albo ze względów praktycznych, jeśli chciano zapewnić jak najwięcej ciepła we wnętrzu, kosztem ograniczenia światła od strony gdzie promienie słoneczne były najsłabsze. We wschodniej części ściany południowej umieszczono szczelinowy otwór z ostrołucznym zamknięciem i lekkim rozglifieniem. W ścianie wschodniej osadzono okno dwudzielne, z otworami zamkniętymi oślimi grzbietami oraz z płaskorzeźbionymi dekoracjami nad archiwoltami, nad którymi poprowadzono profilowany, zagięty do trzech odcinków gzyms. Od wewnątrz okno wschodnie osadzono w głębokiej prostokątnej wnęce.
Stan obecny
Kościół jest obecnie niezadaszoną trwałą ruiną, o murach obwodowych utrzymanych w bardzo dobrym stanie, na skutek prac renowacyjnych z drugiej połowy XX wieku. Zabytek otoczony jest ogólnodostępnym cmentarzem, na którym nie ma średniowiecznych nagrobków. Spośród detali architektonicznych zwracają uwagę późnogotyckie, ale bardzo wąskie otwory okienne.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Westropp T.J., A Survey of the Ancient Churches in the County of Limerick, „Proceedings of the Royal Irish Academy: Archaeology, Culture, History, Literature”, Vol. 25, 1904/1905.