Historia
Wieża mieszkalna Barntown prawdopodobnie zbudowana została w pierwszej połowie XVI wieku. Po raz pierwszy w przekazach pisanych została odnotowana w 1562 roku. Do tego czasu znajdowała się w rękach rodziny Roche, która też zapewne przeprowadziła prace budowlane wieży. Następnie przeszła na skoligaconą z nimi rodzinę Wadding. Własnością tych rodów Barntown było do 1654 roku, kiedy to po zajęciu okolicznych terenów przez angielskie wojska Olivera Cromwella, majątek Roberta Roche został skonfiskowany. Kolejnymi właścicielami wieży byli przedstawiciele rodziny Le Hunte, możliwe jednak, iż wieża nie była już wówczas wykorzystywana do celów mieszkalnych.
Architektura
Wieża była niewielką budowlą mieszkalną o smukłej bryle, utworzonej na rzucie czworoboku o wymiarach jedynie 8 x 6,5 metra. Szersza podstawa wieży w części cokołowej uzyskała lekko pochyłe zewnętrzne elewacje. Ściany przeprute były głównie szczelinowymi otworami i prostymi, niewielkimi otworami okiennymi. Ze ściany zachodniej od poziomu drugiej kondygnacji wysunięty został płytkim ryzalitem przewód kominowy. W koronie murów umieszczono oddzielone gzymsem przedpiersie, być może pierwotnie wyposażone w krenelaż, gdyż funkcjonował za nim dookolny, nie zadaszony chodnik straży. Mury budynku za wyjątkiem narożników wzniesiono z nieopracowanego kamienia o dużych rozmiarach, uzupełnianego drobnymi, przeważnie płaskimi kamieniami, bez większej staranności o zachowanie regularnych warstw.
Wejście do wieży utworzono na poziomie gruntu, co zwiększało wygodę codziennego użytkowania, ale pogarszało obronność względem budowli do których wstęp był możliwy jedynie z poziomu piętra, za pomocą drabiny lub drewnianych schodów. W Barntown portal wejściowy chroniony był wykuszem machikułowym, nadwieszonym na przedpiersiu w północnej części elewacji wschodniej. Przypuszczalnie stosowano też typowe dla Irlandii i Szkocji zabezpieczenie w postaci żelaznej kraty, blokowanej łańcuchem przeprowadzanym przez otwór w murze lub ościeżu. Ponadto przedsionek zabezpieczał przebity przez sklepienie otwór tak zwanej mordowni, z którego można było ostrzeliwać napastników lub zrzucać na nich niebezpieczne przedmioty.
Wnętrze wieży dzieliło się na cztery kondygnacje, z których najniższa przykryta była sklepieniem kolebkowym, przy czym pod nim wydzielono jeszcze drewnianym stropem niskie półpiętro. Także wyższe piętra rozdzielały płaskie stropy. Komunikację pomiędzy kondygnacjami zapewniała spiralna klatka schodowa, osadzona w narożniku południowo – wschodnim. Ciemne przyziemie z jedynie dwoma otworami szczelinowymi musiało pełnić funkcje spiżarni lub składu, nie posiadało bowiem żadnego wyposażenia rezydencjonalnego. Na pierwszym piętrze znajdował się już kominek w ścianie zachodniej, narożna latryna północno – zachodnia oraz trzy okna. Bardzo podobny układ posiadało piętro drugie, gdzie dwa z trzech okien wyposażono w boczne siedziska. Trzecie piętro zapewne pełniło funkcje pomocnicze, nie mieszkalne, gdyż miało jedynie cztery otwory szczelinowe, bez ogrzewania i latryn.
Stan obecny
Mury obwodowe wieży zachowały się do poziomu chodnika straży w ich koronie, ale podziały wewnętrzne są zniszczone. Nie przetrwało sklepienie w przyziemiu, spiralna klatka schodowa, ani portal wejściowy. Poza niewielkimi reliktami nie zachowało się również przedpiersie wieży, ani wykusz machikułowy, po którym pozostały dwa wsporniki. Wciąż natomiast widoczne są w grubości murów latryny oraz kominki. Dojrzenie większości ościeży otworów okiennych z zewnątrz utrudnia gęsto porastający zabytek bluszcz. W ostatnich latach odrestaurowano mury uszkodzonej podstawy wieży, dzięki czemu zapewniono stabilizację ścian zabytku.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Colfer B., Wexford castles. Landscape, context and settlement, Cork 2013.
Salter M., The castles of Leinster, Malvern 2004.