Historia
Wieża mieszkalna Ballysheeda zbudowana została najwcześniej pod koniec pierwszej ćwierci XVI wieku. W przekazach pisanych po raz pierwszy odnotowana została dopiero w 1607 roku. W 1657 roku znajdowała się w posiadaniu Philipa O’Dwyera, członka rodu który zapewne ufundował budowę wieży. Do porzucenia budowli dojść mogło w trakcie walk irlandzkich katolików z angielskimi protestantami w połowie XVII wieku lub najpóźniej w XVIII stuleciu.
Architektura
Wieża Ballysheeda założona została na planie koła, formie niezbyt nadającej się dla budowli mieszkalnych, bardzo rzadko spotykanej w Szkocji, Walii, czy też Anglii, ale charakterystycznej dla części późnośredniowiecznych wież mieszkalnych w Irlandii. Uzyskała średnicę 11,8 metrów, powyżej przyziemia znacznie zmniejszoną za sprawą węższych murów i pochyłych zewnętrznych elewacji w części cokołowej, co nadawało całej konstrukcji większej stabilności. W zwieńczeniu mury zaopatrzono w oddzielone gzymsem przedpiersie, za którym znajdował się chodnik straży otaczający poddasze. Na przedpiersiu osadzono cztery wykusze, każdy podtrzymywany przez trzy uskokowe konsole. Jeden z nich zabezpieczał wejście do wieży. Formę wieżyczki obserwacyjnej uzyskało zakończenie klatki schodowej.
Mury wieży przeprute zostały szczelinowymi otworami okiennymi, z których część flankowana była niewielkimi otworami strzeleckimi dla ręcznej broni palnej. Okna zamknięto prosto lub popularnymi w okresie późnego gotyku łukami w tak zwane ośle grzbiety. Największe okna dwudzielne zamontowano na najwyższym piętrze. Wszystkie otwory rozglifiono do wnętrza, większość umieszczono w szerokich wnękach. Wejście w uskokowym portalu umieszczono po stronie południowo – wschodniej na poziomie gruntu. Jak w większości irlandzkich wież mieszkalnych zamykane było żelazną kratą, blokowaną łańcuchem przeciąganym przez otwór w ościeżu.
Wnętrze wieży podzielone zostało na pięć kondygnacji, z których każdą wewnątrz murów obwodowych wypełniło czworoboczne pomieszczenie. Jedynie druga kondygnacja została podsklepiona, pozostałe rozdzielono drewnianymi stropami. Komunikację pionową zapewniały dwie klatki schodowe. Jedna łączyła przyziemie z pierwszym piętrem, druga pozostałe górne kondygnacje. Oprócz głównych pomieszczeń wnętrze wieży wypełniały osadzone w grubości muru obwodowego komory. Część z nich odgrywała rolę obronną, zapewniając dostęp do otworów strzeleckich, część mieściła latryny. Główną przestrzeń mieszkalną stanowiły komnaty na czwartej i piątej kondygnacji, obie ogrzewane kominkami.
Stan obecny
Wieża jest dziś okazałą trwałą, niezadaszoną ruiną, o murach obwodowych zachowanych w pełnej wysokości, włącznie z przedpiersiem i zawieszonymi na nim wykuszami. Z części otworów okiennych wyrwane zostały ościeża, uszkodzony jest też portal wejściowy. Prawdopodbnie istnieje możliwość wejścia do wnętrza. Wieża znajduje się na terenie prywatnej działki, za grupą współczesnych zabudowań mieszkalnych przy drodze łączącej Cappagh White z Gurteenamoe.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Cairns C., The tower houses of county Tipperary, Dublin 1984.
Salter M., The castles of North Munster, Malvern 2004.