Historia
Wieża mieszkalna Ballynoran (zwana też Duffkill lub Ballydoran) zbudowana została pod koniec XV lub na początku XVI wieku, z fundacji rodziny Mandeville o anglo-normańskim pochodzeniu. W XVII wieku prawdopodobnie była w posiadaniu rodu Butlerów. Do porzucenia lub zniszczenia budowli doszło w trakcie walk irlandzkich katolików z angielskimi protestantami w połowie XVII wieku lub najdalej w XVIII stuleciu. W 1840 roku wieża opisywana była już jako zaawansowana ruina.
Architektura
Wieżę wzniesiono na północnym brzegu rzeki Suir, na płaskim terenie, który w niedalekiej odległości po stronie południowej opadał ku rzecznemu korytu. Posiadała w planie kształt prostokąta o wymiarach około 11,2 x 9,6 metrów, z tradycyjnie dla budownictwa anglo-normańskiego masywniejszą częścią cokołową o pochyłych zewnętrznych elewacjach, sięgającą poziomu drugiej kondygnacji. Ściany wieży przeprute były wąskimi otworami i szczelinowymi strzelnicami, w tym umieszczonymi w samych narożnikach budowli. Wejście umieszczono na poziomie gruntu we wschodniej partii ściany południowej i zabezpieczono wykuszem machikułowym, zawieszonym na ostrosłupowych konsolach na wysokości najwyższego piętra.
We wnętrzu wieży Ballynoran zastosowano podział na cztery kondygnacje, z których pierwsza i trzecia była podsklepiona, a druga przykryta drewnianym stropem. Najwyższe piętro mogło być pierwotnie otwarte na więźbę dachową. Każdą kondygnację wypełniało jedno duże czworoboczne pomieszczenie. Ponadto w grubości murów znajdowały się nieliczne mniejsze komory oraz spiralna klatka schodowa w narożniku południowo – zachodnim. Łączyła ona przyziemie z najwyższym piętrem, podczas gdy na chodnik straży wieńczący mury prowadziła odrębna klatka schodowa w narożniku północno – zachodnim najwyższej kondygnacji.
Wejście do wieży oprócz wspomnianego wykusza zabezpieczane było ryglem zasuwanym do otworu w murze. Wiodło do przedsionka połączonego z klatką schodową i z głównym, obszernym pomieszczeniem przyziemia. To ostatnie zapewne pełniło funkcje gospodarcze, nie posiadało bowiem ogrzewania, miało liczne półki ścienne, a oświetlenie zapewniały wąskie, rozglifione do wnętrza otwory osadzone w głębokich wnękach. Piętro nad sklepieniem posiadało już funkcje mieszkalne. Wyposażone było w kominek w ścianie północnej i latrynę w komorze w grubości narożnika północno – zachodniego. Funkcję mieszkalną pełniło też najwyższe piętro.
Stan obecny
Wieża jest dziś zaniedbaną ruiną o murach sięgających najwyższej kondygnacji, ale z licznymi wyrwami w miejscach otworów okiennych oraz z gęstym bluszczem zasłaniającym dużą część zewnętrznych elewacji. Po wykuszu chroniącym wejście zachowały się jedynie dwie konsole, zaś portal wejściowy został wyrwany. Przedpiersie wieńczące niegdyś mury wieży zanikło.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Cairns C., The tower houses of county Tipperary, Dublin 1984.
Salter M., The castles of North Munster, Malvern 2004.