Historia
Grobowiec Ballynageeragh zbudowany został w okresie neolitu, około 4000-2000 roku p.n.e. Wzniesiony został przez zamieszkującą wówczas Irlandię społeczność pasterską, która musiała już posiadać podział klanowy z przypisaniem do konkretnego terytorium i ograniczony koczowniczy tryb życia, a w efekcie przywiązanie do ziemi oraz organizację potrzebną do wznoszenia dużych, czasochłonnych budowli. Nie wiadomo jak długo grobowiec w pełnił pierwotną funkcję, ani czy był wtórnie wykorzystywany później niż w epoce kamienia.
Architektura
Grobowiec pierwotnie tworzył kamienno – ziemny nasyp (cairn) o owalnym lub okrągłym kształcie. Prawdopodbnie wzdłuż krawędzi był on otoczony rzędem większych głazów, zabezpieczających przed rozproszeniem materiału kopca. Komora grobowa zbudowana była na planie zbliżonym do trapezu, z dłuższymi bokami w przybliżeniu zorientowanymi na osi wschód – zachód. Jej ściany utworzono zasadniczo z trzech dużych kamieni, z których północno – zachodni miał 1,4 metra szerokości, 1,8 metra długości, 0,2 metra grubości, południowy 2,7 metra długości, 1,4 metra szerokości, 0,3 metra grubości, a północno – wschodni 2,4 metra długości, 1,1 metra szerokości i średnio 0,6 metra grubości. Głazy te uzupełniały mniejsze kamienie, które podobnie jak poprzednie nie były opracowywane, a jedynie dobierane pod względem odpowiednich rozmiarów. Od strony wschodniej znajdował się tzw. kamień portalowy, stanowiący wejście do komory. Od góry zamknięto ją wielkim, płaskim kamieniem o wymiarach 3,6 x 2,4 metra i średniej grubości 0,3 metra, mającym przypuszczalnie około 3 ton wagi.
Stan obecny
Obecnie po kamienno – ziemnym kopcu grobowca nie ma już żadnego śladu. Pozostał jedynie usytuowany pośrodku płaskiego pastwiska dolmen, stanowiący niegdyś komorę grobową. Jest on dobrze widoczny z wiejskiej drogi, odchodzącej z szosy Ballinageeragh Cl za wsią Dunhill ku północy. Jego obecna forma jest w dużej części wynikiem rekonstrukcji z pierwszej połowy XX wieku, kiedy to ułożono ponownie kamienie, do których dobrano jeden całkowicie współczesny betonowy blok, umieszczony po stronie wschodniej, na miejscu pierwotnego wejścia. Działka na której znajduje się dolmen jest własnością prywatną, ale najpewniej istnieje możliwość podejścia do zabytku.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Borlase W., The dolmens of Ireland, London 1897.
Du Noyer G., On Cromleacs near Tramore in the County of Waterford; With Remarks on the Classification of Ancient Irish Earthen and Megalithic Structures, „The Journal of the Kilkenny and South-East of Ireland Archaeological Society”, New Series, Vol. 5, No. 3/1866.