Historia
Wieża Ballymaquiff zbudowana została w późnym okresie średniowiecza z fundacji rodziny De Burgo (Burke), rodu o anglo-normańskich korzeniach, który z czasem uległ wpływom kultury celtyckiej i stał się jednym z najbardziej prominentnych w regionie Connacht. We wczesnym okresie nowożytnym w nieznanych okolicznościach Ballymaquiff przeszło na rodzinę Ffrench (w 1650 roku wieża odnotowana została w źródłach pisanych jako własność Christophera Ffrencha). Do porzucenia budowli przypuszczalnie doszło najdalej w XVIII stuleciu, kiedy to średniowieczne wieże mieszkalne były masowo opuszczane ze względu na nieodpowiednie do ówczesnych standardów warunki rezydencjonalne.
Architektura
Ballymaquiff było średniej wielkości, dość typową późnośredniowieczną wieżą mieszkalną, wzniesioną na niewielkim wyniesieniu terenu. Jej mury obwodowe wzniesiono z opracowanego kamienia układanego w stosunkowo regularne warstwy, bez wzmacniania narożników większymi ciosami. Wieżę założono na planie prostokąta o wymiarach 10,4 x 8,6 metra, z najgrubszą częścią czołową, wejściową. Lekko zaznaczona pochyłymi elewacjami część cokołowa sięgnęła poziomu sklepienia pierwszej kondygnacji. Wyżej mury utworzono pionowe i nieco cieńsze. Ściany rozdzieliły nieregularnie porozmieszczane otwory szczelinowe i bardzo wąskie okna lancetowate. Zwieńczenie wieży przypuszczalnie miało formę przedpiersia kryjącego dookolną otwartą galerię obronną.
Wejście wieży utworzono pośrodku krótkiej elewacji północno – wschodniej, na poziomie gruntu. Umieszczony tam ostrołuczny portal zamykany był zapewne żelazną kratą, ruchem wahadłowym umieszczaną w uskoku. Ponadto wejście zablokować można było ryglem, zasuwanym do otworu w murze. Za portalem część wejściowa wieży miała tradycyjny podział na korytarzowy przedsionek w grubości muru, flankowany z jednej strony przez nieoświetloną komorę odźwiernego, a z drugiej strony przez korytarzyk wiodący do narożnej spiralnej klatki schodowej.
Przyziemie wieży mieściło dość ciemną komorę z trzema szczelinowymi otworami osadzonymi w ostrołucznie zamkniętych wnękach, po jednej z każdej strony, za wyjątkiem elewacji wejściowej. W części południowej przy narożniku utworzona została prosta, ale obszerna półka ścienna. To zapewne przeznaczone na cele gospodarcze pomieszczenie przykryte zostało sklepieniem kolebkowym, przy czym mogło być pod nim jeszcze wydzielone stropem magazynowe półpiętro. Podobny układ otworów okiennych jak na parterze funkcjonował również na piętrze, ale tamtejsze wnęki miały odcinkowe zamknięcia. Komnata posiadała latrynę oraz kominek, musiała więc służyć celom mieszkalnym. Ponadto w grubym murze północno – wschodnim znajdowała się mniejsza komora ze szczeliną zwróconą w stronę wejścia do wieży, oraz z otworem w posadzce (tzw. mordownią) służącym zabezpieczeniu przedsionka. Główne pomieszczenie mieszkalne przykryto kolebką, pod którą znajdowały się dodatkowe otwory okienne.
Stan obecny
Wieża zachowała do dnia dzisiejszego obwód murów bez pierwotnego zwieńczenia. Zabytek znajduje się na terenie prywatnym, warto więc przed wejściem zapytać o zgodę właścicieli, ewentualnie można się zadowolić obejrzeniem wieży z pobliskich torów kolejowych. Wnętrze jest ogólnodostępne, zobaczyć więc można późnogotyckie wnęki okienne, mordownię, sklepienia na dwóch kondygnacjach, czy klatkę schodową. Charakterystyczny jest brak jakichkolwiek większych przekształceń nowożytnych budowli.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Salter M., The castles of Connacht, Malvern 2004.