Historia
Wieża mieszkalna w Ballymackey zbudowana została w późnych latach XVI wieku, być może z fundacji możnego klanu Kennedy. Pod koniec XVI wieku należeć miała do rodziny Magrath, która przejściowo utraciła Ballymackey w 1599 roku, w trakcie antykrólewskiego buntu Hugha O’Neill, popartego przez klany Burke i Kennedy. W 1640 roku należeć miała do niejakiego sir Johna Magratha, lecz w połowie XVII wieku Magrathowie ponownie utracili Ballymackey, tym razem na skutek konfiskaty przeprowadzonej po stłumieniu irlandzkiego buntu przez Olivera Cromwella. Wieża prawdopodobnie zamieszkiwana była jeszcze pod koniec XVII wieku. Do jej porzucenia dojść mogło w kolejnym stuleciu, na rzecz wygodniejszej nowożytnej rezydencji.
Architektura
Wieża Ballymackey była dużą budowlą na planie prostokąta o wymiarach 14,7 x 9,4 metra. Posiadała cztery kondygnacje, utworzone wewnątrz ścian wzniesionych z nieregularnego kamienia, w większości o małych i średnich rozmiarach, z wykorzystaniem dokładnie opracowanych ciosów do wzmocnienia narożników. Z ciosów wykonano też większość obramień otworów okiennych i wejściowych. Ze względu na późną datę powstania, wieża mogła nie posiadać już obronnego chodnika w koronie muru, zastąpionego przez dwuspadowy dach przykrywający całą budowlę.
Wejście do wnętrza wiodło od strony południowej, a więc przez jeden z krótszych boków budynku, poprzez przedsionek w grubości muru, flankowany przez komorę dla odźwiernego lub strażnika. Ostrołuczny portal wejściowy posiadał delikatnie zdobione ościeże archiwolty, uzyskane za pomocą drobnych wgłębień. Wgłębienia te utworzyły geometryczne wzory w postaci sąsiadujących czworoboków, przecinanych w rożnych miejscach prostymi liniami, z niektórymi polami w całości pokrytymi żłobkowaniem. Portal przypuszczalnie zamykany był żelazną kratą, poruszaną ruchem wahadłowym i blokowaną łańcuchem przeciąganym przez otwór w murze.
Przyziemie podzielone było na dwa pomieszczenia przykryte sklepieniami kolebkowymi. Komnaty mieszkalne na piętrach rozdzielone były drewnianymi stropami. Ich ogrzewanie zapewniały kominki osadzone w ścianie południowej. Światło słoneczne wpadało w większości przez jednodzielne, stosunkowo wąskie okna ze zwieńczeniami w ośle grzbiety. Najwyższe piętro posiadało większe okna dwudzielne i trójdzielne z prześwitami zamykanymi łukami odcinkowymi i z prostymi gzymsami kapnikowymi o wielokrotnych zagięciach w narożnikach. Komunikację pionową zapewniały proste schody w ścianie wschodniej.
Stan obecny
Wieża jest dziś zaniedbaną ruiną usytuowaną pośrodku współczesnych zabudowań prywatnego gospodarstwa hodowlanego. Mury obwodowe miejscami zachowały się do wysokości najwyższej konsygnacji, ale w wielu miejscach są popękane i z ubytkami w miejscach otworów okiennych, co grozi kolejnymi zawaleniami. Wnętrze wieży zapewne nie jest dostępne, lecz z zewnątrz widocznych jest kilka zachowanych otworów okiennych oraz uszkodzony portal wejściowy z wciąż dostrzegalnym w archiwolcie zdobieniem.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Cairns C., The tower houses of county Tipperary, Dublin 1984.
MacCotter P., The M7 motorway historical landscape: studies in the history of Ormond, „Tipperary Historical Journal”, 31/2018.
Salter M., The castles of North Munster, Malvern 2004.