Historia
Murowana siedziba mieszkalno – obronna Ballykine zbudowana została w późnych latach XIII wieku lub w XIV stuleciu. Powstała z fundacji klanu o anglo-normańskim pochodzeniu, pierwotnie piszącego się de Burgo lub de Burgh, następnie Burke. Na co dzień zamieszkiwana była przez rodzinę MacDonnel, należącą do klasy lennych podwładnych i najemników (ang. gallowglass), jaka wykształciła się w średniowiecznej Irlandii. Prawdopodbnie z inicjatywy MacDonnellów wieża została rozbudowana w późniejszym okresie średniowiecza. Jako, że prace te skupiały się głównie na elementach obronnych, przeprowadzone musiały zostać w okresie, gdy w prowincji Connacht nastały niepokoje. Stać się to mogło po osłabieniu władzy królewskiej po 1333 roku. Ballykine przestało funkcjonować u schyłku średniowiecza, przypuszczalnie w XVI wieku. Kres wieży związany był z pożarem, nie wiadomo jedynie czy przypadkowo zaprószonym, czy też spowodowanym działaniami militarnymi.
Architektura
Wieża, czy też budynek o lekko wieżowym charakterze, zbudowana została na wschodnim zboczu południowego krańca skalistego grzbietu. Pierwotnie posiadała prostokątny rzut o wymiarach 9 x 7,4 metra, wyznaczony przez nietypowo cienkie mury o grubości jedynie około 1 metra. Zapewne tak nieznaczna szerokość murów jak na wieżę mieszkalną sprawiła, że w późniejszym okresie średniowiecza została ona od strony wschodniej podparta trzema masywnymi przyporami, czy też też filarami przyściennymi, w górnej części połączonymi łukami odcinkowymi, na których osadzono ganek straży. Ponadto do krótkiej elewacji południowej dobudowano kwadratowy w planie aneks o formie smukłej wieżyczki wielkości około 4 x 4 metry, a od zachodu dostawiono na całej długości elewacji dobudówkę o roli przedsionka.
Wejście do budynku umieszczono pośrodku ściany zachodniej. Było ono blokowane ryglem osadzanym do otworu w grubości muru, podobnie też zamykano drzwi w portalu późniejszej dobudówki zachodniej. Przyziemie wieży pierwotnie w północnej części mogło mieć wydzielony, podsklepiony przejazd bramny, prowadzący na przywieżowy dziedziniec. W trakcie rozbudowy Ballykine został on zablokowany, a jego przestrzeń połączono z głównym pomieszczeniem południowym. Przed rozbudową jedyny otwór doświetlający główne pomieszczenie przyziemia budynku, a zarazem kontrolujący osoby znajdujące się przed wejściem, znajdował się w ścianie zachodniej. Po dobudowaniu aneksu wejściowego jego rola zanikła. Sam aneks zachodni oprócz roli przedsionka mieścił murowane schody wiodące na piętro. Ryzalitową wieżę południową połączono w przyziemiu przejściem z główną częścią budynku.
Piętro głównej części wieży stanowiło jedną dużą komnatę, zapewne o przeznaczeniu mieszkalnym. Była ona bowiem doświetlana nieco większymi, osadzonymi we wnękach otworami niż szczeliny w przyziemiu. W południowej wieżyczce ryzalitowej znajdowało się małe pomieszczenie oświetlane trzema rozglifionymi do wnętrza otworami. Powyżej mieściły się jeszcze dwa piętra, z których przedostatnie było podsklepione. Aneks zachodni na poziomie piętra mieścił jedno podłużne i wąskie pomieszczenie, jak wspomniano powyżej wypełnione schodami. Przed ich budową wejście na piętro wieży zapewne odbywało się z zewnątrz, za pomocą drabiny lub drewnianych schodów. Ewentualnie mogła funkcjonować drabina i otwór w stropie między kondygnacjami. Ogrzewanie głównej komnaty na piętrze przypuszczalnie zapewniało otwarte palenisko, z którego dym ulatywał przez otwór dachowy.
Stan obecny
Wieża jest dziś częściowo zrujnowaną, zapomnianą budowlą, leżącą w gęstym lesie, który zasłania zabytek przed widokiem z pobliskich wiejskich dróg. Zachowały się dwie kondygnacje głównego bloku wieży wraz z aneksem zachodnim oraz wyższa ryzalitowa wieżyczka południowa. Budynek pod względem architektonicznym jest konstrukcją wyjątkowo ciekawą i unikalną, ze względu na nietypowe rozwiązania (cienkie mury, przejazd bramny w północnej części wieży) i późniejszą rozbudowę (wschodnie filary przyścienne, wieżyczka ryzalitowa, aneks zachodni).
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Knox H.T., Ballykine Castle, „Journal of the Galway Archaeological and Historical Society”, Vol. 3, No. 2/1904.
Salter M., The castles of Connacht, Malvern 2004.