Historia
Mieszkalno – obronna siedziba w Ballyhooly założona miała zostać w XIV wieku przez anglo-normańską rodzinę Roche. W latach 40-tych XVII stulecia Ballyhooly brało udział w walkach irlandzkich katolików z angielskimi wojskami rządowymi. Ze względu na zaangażowanie rodziny Roche w powstanie, ich majątek został skonfiskowany, a Ballyhooly przekazane sir Richardowi Aldworthowi. Funkcje mieszkalne wieża prawdopodobnie pełniła jeszcze w XVIII stuleciu, ale w pierwszej połowie XIX wieku opisywana była już jako podupadła i częściowo zrujnowana. Gruntowny remont budowli przeprowadzono około 1862 roku.
Architektura
Wieżę mieszkalną zbudowano na wysokim północnym brzegu rzeki Blackwater, tuż nad stromymi, skalistymi, opadającymi po stronie południowej skarpami. Otoczona została kamiennym murem obwodowym z cylindryczną, dwukondygnacyjną wieżyczką o średnicy 5,5 metra, umieszczoną w północno – zachodnim narożniku obwodu, gdzie flankowała położoną po jej wschodniej stronie bramę wjazdową na niewielki dziedziniec. Dodatkowa zabudowa o gospodarczym charakterze znajdować się mogła w południowej części dziedzińca, od strony rzeki.
Wieża mieszkalna uzyskała stosunkowo rozwinięty układ i bryłę jak na irlandzkie budowle tego typu. Utworzona została na planie prostokąta o wymiarach 9,7 x 7,5 metra, połączonego w narożniku północno – wschodnim ze smukłym ryzalitem przewyższającym główny blok wieży o jedną kondygnację. Ponadto do wschodniej ściany głównej części wieży i do południowej ściany ryzalitowej wieżyczki dostawiono niższy, trójkondygnacyjny aneks. Mury wszystkich trzech elementów opięte zostały typowym dla anglo-normańskiego budownictwa wydatnym, pochyłym cokołem. Ściany pierwotnie rozdzielały szczelinowe otwory doświetlające i strzeleckie. Piętra mieszkalne oświetlane były nieco szerszymi oknami lancetowatymi, w tym co najmniej jednym dwudzielnym.
Wejście do wieży mieszkalnej wiodło przez ostrołuczny portal w przyziemiu południowo – wschodniego aneksu. Portal ten osadzono w ścianie wschodniej i zabezpieczono wykuszem machikułowym, nadwieszonym na drugiej kondygnacji, dokładnie nad wejściem. Wewnątrz aneks skomunikowano ze spiralną klatką schodową w ryzalitowej wieżyczce północno – wschodniej, która z kolei zapewniała połączenie z pomieszczeniami w głównym bloku wieży.
Stan obecny
Wieża mieszkalna Ballyhooly jest dziś dobrze utrzymanym i zamieszkiwanym zabytkiem, zachowanym wraz z fragmentami muru obronnego wokół dziedzińca i cylindryczną, obecnie pozbawioną zadaszenia wieżyczką. Większość widocznych w wieży okien, w postaci dużych czworobocznych otworów, przebita została w XVII wieku, ale zachowały się też oryginalne szczelinowe otwory z okresu gotyku i zamurowane dwudzielne średniowieczne okno w ścianie zachodniej. Przedpiersie wieży wraz z blankami jest efektem XIX-wiecznej odbudowy. Z tego okresu pochodzi też budynek po stronie południowej, być może wzniesiony na fundamentach starszej konstrukcji. Wnętrze wieży nie jest dostępne, gdyż zabytek jest własnością prywatną.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Cotter E., Heritage Castles of County Cork, Cork 2017.
Salter M., The castles of South Munster, Malvern 2004.