Historia
Wieża mieszkalna Ballydoyle zbudowana została pod koniec XV wieku lub w pierwszej ćwierci XVI stulecia. W przekazach pisemnych miejscowe dobra odnotowane zostały dopiero w 1595 i 1625 roku. Funkcje mieszkalne wieża mogła utracić już w trakcie walk Irlandczyków z angielskimi wojskami Olivera Cromwella z połowy XVII wieku lub najdalej w XVIII stuleciu.
Architektura
Wieża Ballydoyle zbudowana została na ziemnej platformie, być może sztucznie uformowanej. Posiadała w planie plan czworoboku z zaokrąglonymi narożnikami, o wymiarach około 11,5 x 9 metrów. W przyziemiu utworzony został cokół o pochyłych zewnętrznych elewacjach, którego wysokość wahała się od prawie zera do około 0,4 metra, zgodnie z nieregularnościami podłoża. Cokół ten nie tylko wzmacniał mury i zapewnił poziomą podstawę na lekko pofałdowanym terenie, ale także chronił przed wilgocią gruntu. Zwieńczeniem wieży w koronie muru obwodowego zapewne było przedpiersie chroniące chodnik straży. W narożnikach mogły się znajdować wykusze lub bartyzany, oparte na uskokowych konsolach.
Wejście do wieży umieszczono pośrodku ściany zachodniej, na poziomie gruntu. Obok portalu, na prawo od wejścia wytarły się dwa rowki, zapewne utworzone przez żelazny łańcuch, który przechodził przez ścianę, aby zabezpieczać żelazną kratę umieszczoną przed lub zamiast drzwi. Krata ta otwierana i zamykana była ruchem wahadłowym, nie podnoszona jak brona. Otwory okienne miały formę wąskich i wysokich prześwitów o kształtach prostokątnych lub zamykanych łukami w tzw. ośle grzbiety. W przyziemiu umieszczono rzadko spotykane otwory o półkolistych zwieńczeniach i zewnętrznych rozglifieniach poszerzających się ku dołowi. Najwęższe były otwory strzeleckie, umieszczane między innymi w zaoblonych narożnikach wieży, by pokryć martwe pola ostrzału. Utworzono też co najmniej jeden kluczowy otwór strzelecki.
Wnętrze wieży podzielono na cztery kondygnacje, z których trzy przykryte zostały drewnianymi stropami, a jedna zwieńczona sklepieniem. W odróżnieniu od szkockich wież mieszkalnych, gdzie sklepieniami przeważnie przykrywano gospodarcze przyziemie, w Ballydoyle i innych irlandzkich późnośredniowiecznych wieżach mieszkalnych, sklepienia najczęściej zakładano na poziomie głównych mieszkalno – reprezentacyjnych pięter. W Ballydoyle kolebkę założono na trzeciej kondygnacji.
Stan obecny
Wieża jest dziś częściową ruiną, bowiem zawaleniu uległ powyżej pierwszego piętra południowo – wschodni narożnik oraz część ściany południowej. Pozostałe partie widoczne są do poziomu niezachowanego przedpiersia, za wyjątkiem wyrwy na najwyższym piętrze elewacji zachodniej. Przetrwała spora ilość oryginalnych otworów okiennych i strzeleckich, a także uszkodzony portal wejściowy. Teren wieży ogrodzony jest drewnianym płotkiem, do którego dostęp najpewniej jest swobodny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Cairns C., The tower houses of county Tipperary, Dublin 1984.
Rynne E., Earthworks around Ballydoyle Castle, Co. Tipperary, „Journal of the North Munster Archaeological Society”, 10/1966.
Salter M., The castles of North Munster, Malvern 2004.