Historia
Wieża mieszkalna w Ballycuddihy (gael. Baile Ui Chuidithe) zbudowana została prawdopodobnie w XVI wieku. Ze względu na brak poważniejszych zniszczeń przypuszczalnie przetrwała okres walk irlandzko-angielskich z połowy XVII wieku i dość długo pełniła funkcje mieszkalne. Ostatecznie musiała zostać porzucona na rzecz położonego na południu domostwa (Ballycuddihy House).
Architektura
Ballycuddihy należało do grupy mniejszych późnośredniowiecznych wieżowych budowli mieszkalnych, bowiem budynek w planie posiadał wymiary jedynie 7,6 x 4,9 metra. Założony został na rzucie wydłużonego prostokąta o murach zorientowanych dłuższymi ścianami mniej więcej na osi północ – południe. Bryła uzyskała smukłe proporcje, podzielone na cztery kondygnacje. Od strony wschodniej znajdował się niższy budynek z dwuspadowym dachem, zapewne dostawiony wtórnie, gdyż umieszczono go tuż pod wykuszem latrynowym trzeciej kondygnacji. Mury wieży wzniesiono z kamienia eratycznego o z grubsza opracowanej powierzchni od strony lica. Jedynie narożniki wzmocniono dużymi, dokładniej opracowanymi ciosami.
Wejście do wieży umieszczono na poziomie gruntu po stronie wschodniej, nietypowo pośrodku ściany, a nie bliżej jednego z narożników. Osadzono tam ostrołuczny, surowy portal, którego drzwi można było blokować ryglem zasuwanym do otworu w murze. Nie stosowano natomiast charakterystycznej dla irlandzkich i szkockich wież mieszkalnych żelaznej kraty o wahadłowym ruchu zamykania, gdyż w ościeżu nie przebito żadnego otworu do przeciągnięcia łańcucha. Wtórnie umieszczono proste wejście na poziomie pierwszego piętra tej samej elewacji, zlokalizowane bliżej północnego narożnika, zapewne utworzone w chwili dostawienia sąsiedniego budynku.
Przyziemie wieży musiało pełnić rolę pomocniczą, magazynowo – spiżarnianą, bowiem doświetlane było jedynie dwoma szczelinowymi, rozglifionymi do wnętrza otworami. Ponadto nie posiadało ogrzewania ani latryny. Miało jedynie dwie małe wnęki ścienne po stronie zachodniej i jedną dużą w ścianie północnej. Pierwotnie przyziemie połączone musiało być z piętrem za pomocą drabiny i otworu w stropie lub drewnianych schodów. Druga kondygnacja została podsklepiona i wyposażona w kominek w południowej części ściany wschodniej. Musiała pełnić już rolę mieszkalną, a dodatkowo obronną ze względu na przebity przez narożnik południowo – zachodni otwór strzelecki. Oświetlenie zapewniał tylko jeden otwór w ścianie zachodniej. Z drugiej na trzecią kondygnację prowadziły schody w grubości muru północnego, specjalnie w tym celu pogrubionego. Piętro to zapewne było główną przestrzenią mieszkalną, wyposażoną w latrynę i największe (choć i tak bardzo wąskie) okna.
Stan obecny
Wieża Ballycuddihy zachowała mury obwodowe do poziomu czwartej, częściowo uszkodzonej i porośniętej gęstym bluszczem kondygnacji. Znajduje się tuż przy wiejskiej drodze, jest więc ogólnodostępna. Po niezachowanym budynku wschodnim oraz nowożytnym aneksie południowym pozostały na elewacjach wieży wyraźne ślady. Przetrwało kilka pierwotnych otworów szczelinowych, ostrołuczny portal przyziemia, wykusz na ścianie wschodniej oraz sklepienie drugiej kondygnacji.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
O’Kelly O., The Place-Names of the County of Kilkenny, Kilkenny 1985.
Salter M., The castles of Leinster, Malvern 2004.