Historia
Wieża mieszkalna Ballycogly (Ballycogley) po raz pierwszy wspomniana została w źródłach pisanych w 1585 roku, natomiast zbudowana została około przełomu XV i XVI wieku. Do 1641 roku stanowiła własność rodziny Wedding, kiedy to jej przedstawiciele zaangażowali się w irlandzki bunt przeciwko angielskiemu rządowi. Po konfiskacie wieża znajdowała się w rękach rodziny Ouselu, a następnie Barrington. Pod koniec XVIII lub na początku XIX wieku została porzucona na rzecz wygodniejszej nowożytnej rezydencji.
Architektura
Budowę wieży przeprowadzono na rzucie czworoboku o wymiarach 10,9 x 7,9 metra, z dłuższymi bokami na osi wschód – zachód. Jej wzniesione z kamienia eratycznego mury w narożnikach wzmocnione zostały granitowymi ciosami. W koronie zwieńczone były chodnikiem straży, chronionym dookolnym przedpiersiem. Elewacje rozczłonkowane były przeważnie niewielkimi otworami szczelinowymi oraz nielicznymi większymi oknami ostrołucznymi i czworobocznymi. Wejście znajdowało się na poziomie gruntu. Komunikację pionową między czterema kondygnacjami zapewniały schody w grubości muru, wiodące na chodnik straży, gdzie zakończone zostały czworoboczną wieżyczką strażniczo – obserwacyjną.
Wewnątrz wieży przyziemie było podsklepione kolebką i doświetlone pięcioma otworami szczelinowymi. Dostępne było z małego przedsionka w grubości muru obwodowego, chronionego przez otwór tzw. mordowni w suficie. Również z przedsionka schody w grubości muru wiodły na półpiętro pod sklepieniem, nietypowo wyposażone w latrynę. Było to zapewne niezbyt wygodne dla mieszkańców wyższych pięter, ale bardziej higieniczne. Tradycyjnie dla późnośredniowiecznych wież mieszkalnych przyziemie musiało wraz z półpiętrem pełnić rolę gospodarczo – magazynową, było bowiem słabo oświetlone i pozbawione ogrzewania.
Funkcje mieszkalne budynku zapewniały piętra. Komnatę drugiej kondygnacji ogrzewał kominek, a oświetlało jedno okno zwieńczone łukiem w ośli grzbiet oraz dwa otwory szczelinowe. Dostępne były z niej dwie cele lub rodzaje schowków, utworzone w murach sklepienia poniżej. Na trzeciej kondygnacji również znajdował się kominek, natomiast oświetlenie zapewniało jedno dwudzielne okno czworoboczne z bocznymi kamiennymi siedziskami i dwa otwory szczelinowe. Klatka schodowa wiodła dalej na czwartą kondygnację, doświetlaną prawdopodobnie tylko jednym otworem szczelinowym, a więc wykorzystywaną jako dodatkowa przestrzeń magazynowa.
Stan obecny
Wieża zachowała mury obwodowe do poziomu przedpiersia, za wyjątkiem południowo – zachodniego narożnika, uszkodzonego powyżej pierwszego pietra. Obecnie stanowi własność prywatną na terenie gospodarstwa rolnego, którego nowożytne zabudowania przylegają do zabytku z dwóch stron. Zwiedzanie po uzyskaniu zgody możliwe jest zapewne tylko od strony zewnętrznej.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Colfer B., Wexford castles. Landscape, context and settlement, Cork 2013.
Salter M., The castles of Leinster, Malvern 2004.
Sweetman D., The Medieval Castles of Ireland, Woodbridge 2000.