Historia
Wieża mieszkalna w Ballybeg w hrabstwie Tipperary zbudowana została w czwartej ćwierci XV wieku, prawdopodobnie około 1486 roku. Jej właścicielami byli earlowie Ormond oraz ich dzierżawcy, którzy w XVII wieku od strony wschodniej dobudowali nowożytny budynek. Funkcje mieszkalne i gospodarcze Ballybeg prawdopodobnie pełniło do XVIII lub XIX wieku.
Architektura
Wieża Ballybeg powstała jako średniej wielkości budowla mieszkalno – obronna, założona na planie czworoboku o długości 10,5 metrów i szerokości 9,5 metra. Mury wieży uzyskały w przyziemiu grubość około 2 metrów, ale ze względu na grubszą część cokołową od poziomu piętra były nieco cieńsze. Budynek podzielono tylko na cztery kondygnacje, jednakże krótsze ściany wschodnią i zachodnią nadbudowano o dodatkowe piętra, tworzące charakterystyczne dla irlandzkich wież mieszkalnych platformy obronno – strażnicze, na których opierał się dwuspadowy dach środkowej części wieży.
Zewnętrzne elewacje wieży charakteryzowały się małą ilością otworów, w typowy dla okresu średniowiecza sposób porozmieszczanych niesymetrycznie. Dominowały otwory szczelinowe, doświetlające i strzeleckie, w postaci wąskich i wysokich prześwitów o wewnętrznych rozglifieniach. Na piętrach umieszczono większe, choć i tak stosunkowo wąskie okna o późnogotyckich oślich grzbietach. Pierwotny portal wejściowy znajdował się na poziomie gruntu w północnej części ściany wschodniej. Posiadał lekko zarysowane ostrołuczne zamknięcie i obramienie wykonane z dużych klińców. Prawdopodbnie zamykany był żelazną kratą otwieraną ruchem wahadłowym.
Wnętrze wieży przykryto drewnianymi stropami nad przyziemiem i trzecią kondygnacją, a także sklepieniami na drugiej i czwartej kondygnacji. Pierwsze dwie kondygnacje musiały pełnić funkcje gospodarcze i pomocnicze, ze względu na słabe oświetlenie i brak ogrzewania. Mieszkalna komnata umieszczona została na kondygnacji trzeciej z dwudzielnym oknem zamkniętym łukami w ośle grzbiety. Na kondygnacji tej oraz poziom niżej umieszczono latryny. Oprócz głównego pomieszczenia na drugiej kondygnacji w wieży utworzono od północy i południa korytarze i małe komory w grubości murów. Komunikację pionową zapewniała klatka schodowa w grubości muru wschodniego.
Stan obecny
Wieża zachowała mury obwodowe do czasów współczesnych prawie w całości. Uszkodzone jest jedynie przedpiersie, brakuje dachu nad najwyższą kondygnacją, w miejscach niektórych otworów znajdują się wyrwy. Utworzono też kilka wejść w czasach nowożytnych, gdy od wschodu dostawiony został niższy budynek. Z powodu zawalenia stropów dostęp na najwyższe piętro może nie być możliwy.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Cairns C., The tower houses of county Tipperary, Dublin 1984.
Salter M., The castles of North Munster, Malvern 2004.