Historia
Wieża w Ballinskelligs zbudowana została w XVI wieku, z fundacji irlandzkiego klanu MacCarthy (McCarthy Mór), prawdopodobnie w celu ochrony wybrzeża morskiego i ewentualnie pobierania cła od przepływających statków. W XVII wieku mogła podzielić los zabudowań pobliskiego klasztoru i przejść w ręce miejscowej rodziny Sigerson. Nie wiadomo do kiedy pełniła funkcje mieszkalno – strażnicze, ale jej skromne warunki rezydencjonalne prawdopodobnie spowodowały, że została porzucona już w XVIII stuleciu lub nawet w drugiej połowie XVII wieku.
Architektura
Wieża wzniesiona została na skalistym cyplu wbijającym się daleko w wody zatoki, pierwotnie jednak nie aż tak bardzo wyizolowanym przez erozję. Zbudowana została na planie prostokąta o długości 10,1 metra i szerokości 7,9 metra, przy murach grubości w przyziemiu od 1,8 do 2,1 metra, utworzonych z łamanego czerwonawego piaskowca o bardzo zróżnicowanej wielkości. Nie przykładano się do układania regularnych warstw budulca, zwłaszcza w wyższych partiach wieży, gdzie używano kamieni o mniejszych rozmiarach. Dokładnie opracowane ciosy piaskowca wykorzystywane były do utworzenia obramień okiennych i portalowych.
Wejście utworzono mniej więcej pośrodku ściany wschodniej, na poziomie gruntu, w ostrołucznym i uskokowym portalu. Prowadził on do małego przedsionka w grubości muru, po prawej stronie skomunikowanego z komorą dla strażnika lub odźwiernego o wymiarach 2,3 x 0,9 metra, a po lewej stronie sąsiadującego z przejściem do schodów o szerokości 0,8 metra, na piętrze zmieniających się do formy spiralnej klatki schodowej. Wejście do przedsionka zapewne zamykane było żelazną kratą blokowaną łańcuchem przewlekanym przez otwór w ościeżu, natomiast w samym przedsionku znajdował się otwór mordowni, pozwalający na kontrolę z pierwszego piętra wschodzących do wieży.
Główne pomieszczenie w przyziemiu wieży doświetlane było jedynie dwoma szczelinowymi, rozglifionymi do wnętrza otworami, umieszczonymi w ścianie zachodniej i północnej. Aż w trzech narożnikach pomieszczenia utworzono wnęki na ścienne półki, wykorzystywane do umieszczania przenośnego źródła światła lub cenniejszych przedmiotów, spośród tych które składowano na parterze. Pomieszczenie parteru przykryte było płaskim, drewnianym stropem, opartym na kamiennych wspornikach (ściany przyziemia i pierwszego piętra miały tą samą grubość, nie było więc odsadzki na której można by oprzeć strop).
Główną przestrzenią mieszkalną wieży było pierwsze piętro, osiągane z korytarzyka na przedłużeniu klatki schodowej, w którym znajdowało się małe okno i odpływ na nieczystości. Sala pierwszego piętra oświetlana była dwoma większymi oknami, po jednym od wschodu i zachodu, a także mniejszym otworem w ścianie północnej. Wszystkie umieszczone były w głębokich wnękach o odcinkowych zamknięciach. Problemem mogło być ogrzewanie wieży w chłodniejsze dni, jako że na piętrze nie było ani kominka, ani możliwości zainstalowania otwartego paleniska.
Na poziomie drugiego piętra mury wieży były cieńsze o około 0,7 metra, dzięki czemu najwyższe pomieszczenie było nieco większe. Prawdopodbnie było ono dzielone lekką ścianką działową na dwie przestrzenie, ponieważ schody zostały zdublowane. Z poziomu pierwszego piętra spiralna klatka wiodła na południowy kraniec drugiego piętra i niewątpliwie także na chodnik straży w koronie murów, a stamtąd w południowej ścianie umieszczono kolejne proste schody. Drugie piętro oświetlały niewielkie trzy okna i jedno, nieco większe po stronie południowej. Umieszczenie tak wysoko aż trzech szczelinowych okien, mniejszych niż na pierwszym piętrze, było bardzo nietypowe. W zachodniej ścianie drugiego piętra znajdowała się latryna.
Stan obecny
Wieża nie zachowała się do czasów współczesnych w całości, ale wbrew pierwszemu wrażeniu jej mury sięgają znacznej wysokości, gdyż cała budowla nigdy nie była zbyt wysoka. Obecnie posiada około 7 metrów wysokości i ma dwie pełne kondygnacje oraz fragment trzeciej, z jednym narożnikiem sięgającym poziomu dawnego chodnika straży. Wewnątrz nie zachowały się stropy między kondygnacjami, choć można wejść na górę murowaną klatką schodową. Wstęp na teren zabytku jest wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
McAuliffe M., The tower houses of County Kerry, vol. I-II, Dublin 1992.
Crawford H.S., Ballinskelligs Castle, County Kerry, „The Journal of the Royal Society of Antiquaries of Ireland”, Sixth Series, Vol. 13, 2/1923.
Salter M., The castles of South Munster, Malvern 2004.