Historia
Wieża Ballindooley, czy też Ballindooly (gael. Baile an Dúlaigh) zbudowana została w późnych latach XV wieku. Jej fundatorami byli przedstawiciele anglo-normańskiego rodu DeBurgo (później piszącego się również de Burgh lub Burke), przybyli do Irlandii pod koniec XII wieku. Biorąc pod uwagę stosunkowo dobry stan zachowania, wieża musiała pełnić funkcje mieszkalne długo, jeszcze w okresie nowożytnym. Przypuszczalnie porzucona została w XVIII stuleciu. W latach 80-tych XX wieku została gruntownie wyremontowana przez prywatnego inwestora.
Architektura
Wieża wzniesiona została na planie prostokąta, z dłuższymi bokami umieszczonymi mniej więcej na osi wschód – zachód. Jak w większości budowli anglo-normańskich uzyskała pogrubioną część cokołową z pochyłymi zewnętrznymi elewacjami, dopiero od poziomu pierwszego piętra poprowadzonymi wertykalnie. Ściany wieży przepruto licznymi, ale w większości bardzo wąskimi, szczelinowymi otworami, rozmieszczonymi tradycyjnie dla okresu średniowiecza w niesymetryczny sposób. Ostrołuczny, uskokowy portal utworzono na poziomie gruntu po stronie wschodniej. Zapewne było on przegrodzony żelazną, zamykaną ruchem wahadłowym kratą i chroniony wykuszem osadzonym na przedpiersiu okalającym najwyższą kondygnację.
Wnętrze wieży podzielone zostało na cztery główne kondygnacje oraz poddasze, wszystkie skomunikowane za pomocą narożnej spiralnej klatki schodowej w grubości muru. Wejście prowadziło do niewielkiego przedsionka, chronionego od góry otworem tzw. mordowni. Za nim znajdowało się ciemne, doświetlane jedynie bardzo wąskimi szczelinami pomieszczenie gospodarcze. Druga kondygnacja pełnił już funkcje mieszkalne, posiadała bowiem latrynę i kominek. Kolejna latryna umieszczona została pomiędzy drugą i trzecią kondygnacją.
W odróżnieniu od szkockich wież mieszkalnych, w których najczęściej podsklepiane było przyziemie, w Irlandii sklepienia zakładano nierzadko na wyższych kondygnacjach, co mogło wynikać z faktu, iż przyziemia tamtejszych wież mieszkalnych rzadko pełniły funkcje kuchni i nie wymagały lepszego zabezpieczenia przed ogniem. W Ballindooley kolebką przykryto trzecią kondygnację, podczas gdy przyziemie i pozostałe piętra nakryto drewnianymi stropami. Trzecia kondygnacja oświetlana była, podobnie jak druga, jedynie bardzo wąskimi oknami szczelinowymi.
Czwartą kondygnację wieży stanowiła wysoka na 4,5 metra komnata reprezentacyjno – mieszkalna o wymiarach około 7,8 x 6,4 metra. Była ona najlepiej oświetlona ze wszystkich pomieszczeń wieży, wysokimi jednodzielnymi i dwudzielnymi oknami lancetowatymi w prostokątnych obramieniach, osadzonymi od wewnątrz w dużych wnękach o półkolistych zamknięciach. Posiadała dostęp do latryny i kilka wnęk przy narożnikach, pełniących rolę półek ściennych. Ponadto w podłodze umieszczono przejście do komory ukrytej w pasze sklepienia niżej położonego pomieszczenia.
Stan obecny
Wieża jest dziś odrestaurowanym zabytkiem, przystosowanym do celów mieszkalnych i służącym odpłatnymi pokojami do wynajęcia. W trakcie remontu zrekonstruowano przedpiersie wieży, poddasze oraz wykusz nad wejściem. Odtworzono brakujące elementy ościeża portalu wejściowego, wprowadzono betonową galerię na trzeciej kondygnacji. Pomimo współczesnego wyposażenia, wnętrza starają się utrzymać klimat z początkowego okresu funkcjonowania budowli.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Salter M., The castles of Connacht, Malvern 2004.