Historia
Wieżę mieszkalną w Ballinard (Ballynilard) przypuszczalnie zbudowano w pierwszej połowie XVI wieku. Jej pierwszymi znanymi właścicielami byli przedstawiciele rodziny Roche, następnie przeszła na własność rodu Lindsay. W 1650 roku wieżę odnotowano w źródłach pisanych, przy okazji wspominając jej „mały barbakan”, co mogło się odnosić do ufortyfikowanego niewielkiego dziedzińca przed wejściem do budynku. Miała ona wówczas stawić krótkotrwały opór angielskim wojskom Olivera Cromwella. Zapewne nie odniosła wówczas zbyt wielkich szkód, bowiem w kolejnych stuleciach nadal pełniła funkcje mieszkalne.
Architektura
Wieża zbudowana została na rzucie prostokąta o wymiarach 11,5 x 10 metrów i wysokości pięciu kondygnacji. Zwieńczona została od wschodu i zachodu charakterystycznymi dla Irlandii tzw. „podłużnymi wieżyczkami”, w rzeczywistości ścianami podwyższonymi o jedną kondygnację w stosunku do dwóch pozostałych, tworzącymi wysokie platformy strażniczo – obronne, które wewnątrz mogły pomieścić dodatkowe pomieszczenia. Konstrukcje takie tworzono zawsze przy krótszych bokach wież, tak by mogły stanowić oparcie dla dwuspadowych dachów. W Ballinard pomiędzy nimi od północy i południa umieszczono blankowane przedpiersie, z chodnikiem straży przyległym do poddasza. W schodkowo ukształtowanym krenelażu umieszczono kwadratowe otwory, raczej służące do obserwacji, niż do prowadzenia ostrzału.
Elewacje wieży pierwotnie rozdzielone były nieregularnie rozmieszczonymi oknami i otworami strzeleckimi. Większość otworów, zwłaszcza na poziomie niższych kondygnacji, miała formę prostych szczelin, przy czym niektóre z nich umieszczono w samych narożach budowli, w celu wyeliminowania miejsc niewidocznych dla obrońców. Większe okna osadzono na wysokości dwóch najwyższych kondygnacji. Były one również bardzo wąskie, ale dwudzielne, z zamknięciami w postaci ozdobnych łuków w ośle grzbiety, osadzone w profilowanych prostokątnych obramieniach. Wejście do wieży umieszczono po stronie zachodniej, na poziomie gruntu.
Wnętrze wieży porozdzielane zostało płaskimi drewnianymi stropami. Jedynie nad kondygnacją drugą, co charakterystyczne dla wielu zbudowanych na terenie Irlandii późnośredniowiecznych wież mieszkalnych, utworzone zostało sklepienie kolebkowe. Komunikację pionową zapewniała spiralna klatka schodowa, osadzona w grubości muru narożnika północno – zachodniego i dostępna z korytarzowego przedsionka. Dwie pierwsze kondygnacje z powodu słabego oświetlenia zapewne pełniły funkcje gospodarcze, głównie jako składy i spiżarnie. Mieszkalną rolę spełniać musiały ogrzewane kominkami piętra z oknami dwudzielnymi. Oprócz głównych pomieszczeń w grubości murów utworzono kilka wąskich komór.
Stan obecny
Wieża zachowała się do czasów współczesnych w całości i jest obecnie zamieszkiwana. Niektóre z jej otworów okiennych uległy przekształceniu w okresie nowożytnym, ale przetrwały też oryginalne strzelnice, okna szczelinowe, czy okna z łukami w ośle grzbiety, a przede wszystkim jeden z nielicznych w całości zachowanych w Irlandii oryginalnych krenelaży. Niestety część południowe elewacji wieży jest dziś częściowo zasłonięta nowożytnym aneksem.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Cairns C., The tower houses of county Tipperary, Dublin 1984.
Salter M., The castles of North Munster, Malvern 2004.