Historia
Wieża Ballagh przypuszczalnie zbudowana została w pierwszej połowie XVI wieku, choć po raz pierwszy odnotowana została w źródłach pisanych w 1576 roku. Stanowiła siedzibę irlandzkiego rodu O’Dwyer, którego różne gałęzie dzierżyły też wieże mieszkalne w Milltown, Ballysheeda czy Drumbane. W pierwszej połowie XVII wieku właścicielem Ballagh miał być niejaki Connor McEdmund O’Dwyer, mieszkający w wieży aż do swej śmierci w 1631 roku, jeden z największych właścicieli ziemskich w rodzinie. Do zniszczenia budowli przypuszczalnie doprowadziły angielskie wojska Olivera Cromwella w połowie XVII wieku, które w trakcie tłumienia katolickiego zrywu Irlandczyków zajęły też rodowe włości klanu w Dundrum, Doon, a następnie w Clonmel. Pomimo utraty swych obronnych siedzib oddziały O’Dwyerów walczyły jeszcze przez kolejne dwa lata.
Architektura
Wieża posiadała w planie kształt prostokąta o przybliżonych wymiarach 11 x 9,5 metra. Tworzyły ją mury grubości 1,9 metra, podzielone na trzy główne kondygnacje, z których trzecia znajdowała się ponad sklepieniem drugiego pietra a pierwsza przykryta była drewnianym stropem z belkami mocowanymi do otworów w murze. Wieżę wzniesiono z częściowo opracowanych, układanych warstwami kamieni o średniej i małej wielkości, a także z większych ciosów wzmacniających narożniki budowli. Pierwotnie otoczona była przekopem.
Wejście do wieży musiało się znajdować po stronie północnej lub wschodniej, zapewne na poziomie gruntu. Przyziemie tradycyjnie przeznaczone było do celów gospodarczo – magazynowych. Rolę pomocniczą musiała też pełnić druga kondygnacja, bowiem na obu z nich oświetlenie zapewniały szczelinowe otwory, w przyziemiu rozglifione obustronnie, a na piętrze jedynie do wnętrza. Przypuszczalnie obustronne rozglifienie miało zapewnić nieco większą ilość światła słonecznego, przy zachowaniu funkcji obronnych. Dodatkowo mogło to poszerzyć kąt ostrzału na przeciwników znajdujących się u podstawy wieży, choć z drugiej strony ułatwiało zrykoszetowanie i wpadnięcie do wnętrza pocisku wystrzelonego z zewnątrz.
Większe okna dwudzielne znajdowały się na trzeciej kondygnacji, gdzie mieścić się musiała komnata mieszkalna, zapewne wyposażona w kominek i latrynę. Posiadała ona największą wysokość i największe wymiary w planie. Nietypowo jej ściany od strony wewnętrznej zwieńczone były murem osadzonym na rzędzie konsol, na których musiała być przymocowana konstrukcja dachu. Funkcje obronne pełniło wieńczące wieżę przedpiersie z dookolnym chodnikiem straży oraz narożne, osadzone na wysuniętych z lica wspornikach bartyzany.
Stan obecny
Do czasów współczesnych zachowała się większa część ściany południowej i zachodniej wieży, o prawie pełnej wysokości sięgającej wsporników niewidocznej już narożnej bartyzany. W murach widocznych jest kilka szczelinowych otworów i okien, choć te ostatnie w większości utraciły ościeża. Wstęp na teren zabytku jest wolny, lecz leży on z dala od głównych dróg.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Cairns C., The tower houses of county Tipperary, Dublin 1984.
O’Dwyer, M., The history of the O’Dwyers, Limerick 2000.
Salter M., The castles of North Munster, Malvern 2004.