Historia
Wieża prawdopodobnie zbudowana została w początkach XV wieku, jako jedna z kilku podobnych budowli mieszkalno – obronnych w przeżywającym wówczas rozkwit mieście Ardglass. Przypuszczalnie ufundowana została przez kupiecką rodzinę prowadzącą zyskowny handel morski, która w pobliżu wieży wzniosła również budynek o funkcji magazynowej. Nazwę wieża uzyskała w okresie nowożytnym od rodziny Jordan, spośród której wywodził się Simon Jordan, wsławiony trzyletnią obroną miasta przed blokadą Irlandczyków z klanu O’Neill, zniesioną ostatecznie przez lorda Mountjoy w 1601 roku. Wieża została wyremontowana przez antykwariusza Francisa Josepha Biggara po 1911 roku. Po jego śmierci stała się zabytkiem państwowym.
Architektura
Wieża zbudowana została na stoku opadającym w stronę wschodnią, ku brzegowi zatoki portowej. Utworzona została na planie czworoboku o wymiarach 8 x 6,6 metra, ale od strony północnej utworzono charakterystyczne dwa narożne ryzality o wysokości nieco przewyższającej rdzeń wieży i przez to posiadające formę niewielkich wieżyczek. W ten sposób pomiędzy większym ryzalitem północno – zachodnim i nieco mniejszym północno – wschodnim utworzony został niewielki wybrukowany dziedzińczyk, ulokowany przed wejściem w przyziemiu wschodniej ściany ryzalitu północno – zachodniego. Po wschodniej stronie wieży w trakcie budowy funkcjonował kamieniołom, a następnie XV-wieczny budynek, zapewne o funkcji składu kupieckiego.
Bryła wieży uzyskała smukłe proporcje i surowe elewacje, przebite nielicznymi, nierównomiernie rozmieszczonymi otworami strzeleckimi i małymi oknami. Południowe narożniki, podobnie jak północne ryzality, zostały nadbudowane i także tworzyły rodzaj wieżyczek strażniczych. Portal wejściowy do wieży w ryzalicie północno – zachodnim zamykany był drzwiami z ryglem. Chronił go także wykusz machikułowy osadzony na dwóch wielobocznych konsolach na najwyższej kondygnacji. Obok kolejny wykusz zabezpieczał północną ścianę wieży i dziedzińczyk przed nią. Portal wejściowy wiódł do przedsionka, z którego przejść można było do głównego pomieszczenia przyziemia oraz do spiralnej klatki schodowej w ryzalicie, łączącej wszystkie kondygnacje wieży.
Przyziemie wieży było podsklepione i doświetlane jedynie trzema obustronnie rozglifionymi otworami szczelinowymi (jednym w ścieni wschodniej, jednym w ścianie zachodniej i jednym skierowanym na dziedzińczyk północny). Jak w większości późnośredniowiecznych wież mieszkalnych ta najniższa komora pełniła funkcje gospodarcze, otwory można było też wykorzystywać w celach obronnych. Na pierwszym piętrze znajdowała się komnata mieszkalna z kominkiem i ścienną półką, dwoma oknami z bocznymi siedziskami we wnękach oraz z latryną w ryzalicie północno – wschodnim. Drugie i trzecie piętro posiadały podobny układ i również pełniły funkcje mieszkalne, przy czym dostęp do wszystkich pomieszczeń na piętrach zabezpieczony był drzwiami blokowanymi ryglem zasuwanym do otworu w murze.
Stan obecny
Wieża Jordana jest jedną z kilku średniowiecznych budowli w Ardglass i zarazem najlepiej zachowaną. Posiada mury obwodowe o pełnej wysokości. W trakcie XX-wiecznych remontów częściowo odtworzone zostały jedynie elementy w zwieńczeniu (komin, przedpiersie wieżyczek, betonowy dach), wymieniono też drewniane stropy pomiędzy górnymi kondygnacjami, odnowiono ościeża okienne i drzwiowe. Zabytek udostępniony jest dla zwiedzających za darmo, każdego dnia tygodnia.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Gardiner M., The late medieval port buildings of Ardglass, in the context of northern European trade, „Ulster Journal of Archaeology”, Third Series, Vol. 74, 2017-2018.
Lockwood F.W., Anglo-Norman Castles of County Down, „The Journal of the Royal Society of Antiquaries of Ireland”, Fifth Series, Vol. 3, 2/1893.
McNeill T.E., Three Medieval Buildings in the Port of Ardglass, Co. Down, „Proceedings of the Royal Irish Academy: Archaeology, Culture, History, Literature”, Vol. 105C, No. 1 (2005).
Salter M., The castles of Ulster, Malvern 2004.