Historia
Pierwsza wzmianka o zamku księcia-biskupa dorpackiego zapisana została w 1322 roku, kiedy to Kirumpää (niem. Kirrumpäh) zostało zniszczone przez wojska wielkiego księcia litewskiego Giedymina. Była to wówczas przydrożna strażnica strzegąca południowej drogi handlowej z Dorpatu na Ruś i wschodniej granicy biskupstwa dorpackiego. Z racji swojego przygranicznego położenia zamek był wielokrotnie oblegany i burzony, zarówno przez armie litewskie, jak i ruskie. Podobnie jak całe biskupstwo dorpackie Kirrumpäh zostało zniszczone w 1558 roku przez wojska Iwana Groźnego, sam zamek jednak został uratowany od ostatecznej rozbiórki przez miejscową ludność, dzięki czemu brał jeszcze udział w zmaganiach w 1656 i 1701 roku. Najpóźniej od początku XVIII wieku znajdował się w ruinie, której pozostałości niestety służyły jako źródło darmowego materiału budowlanego, przy rozbudowie nowożytnego miasta Võru.
Architektura
Zamek wzniesiono na niewysokim, owalnym w planie wzgórzu, usytuowanym pomiędzy dwoma korytami łączących się na zachodzie rzek. W swej pierwotnej postaci składał się z masywnej czworobocznej wieży mieszkalnej oraz położonego na południowy – zachód od niej, otoczonego murem dziedzińca o rzucie zbliżonym do kwadratu wielkości około 45 x 42 metry. Położone po stronie zachodniej podzamcze początkowo mogło mieć obwarowania jedynie lekkiej konstrukcji.
Zabudowania zamku były dostawione do południowej i wschodniej kurtyny. Podłużnym domem wypełniona była również przestrzeń po stronie północnej, pomiędzy wieżą główną a kurtyną zachodnią. Przy kurtynie zachodniej usytuowany był czworoboczny budynek bramny, w całości wysunięty w przedpole, a od drugiej połowy XV wieku znajdujący się wewnątrz podzamcza. Układ pomieszczeń prawdopodobnie powielał schemat najczęściej stosowany w średniowieczu, z przyziemiem przeznaczonym na cele gospodarcze i piętrem mieszkalno – reprezentacyjnym. Na zamku musiała funkcjonować też kaplica, początkowo być może umieszczona na piętrze wieży mieszkalnej lub w budynku bramnym (wzorem zamków krzyżackich).
Pod koniec XV dokonano przebudowy i do dotychczasowych obwarowań dostawiono mur obronny zachodniego przedzamcza oraz cylindryczną wieżę artyleryjską, usytuowaną w południowo – zachodnim narożu głównej części zamku. Mogła ona kontrolować ogniem całe południowe przedpole zamku, włącznie z bramą na podzamcze, umieszczoną w specjalnie poprowadzonej pod skosem kurtynie. Prawdopodobnie u schyłku średniowiecza powstały także dodatkowe zabudowania zapełniające dziedziniec przy murach obronnych.
Stan obecny
Obecnie o istnieniu zamku przypominają jedynie bardzo skromne, kamienno – ceglane relikty muru, znajdujące się na krawędzi stoku wzniesienia. Wstęp na teren dawnego zamku jest wolny. Znajduje się on za rondem i przystankiem autobusowym po północnej stronie miasta Võru, skąd trzeba skręcić przy znaku w polną drogę, zakręcającą następnie za kępą drzew.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Borowski T., Miasta, zamki i klasztory. Inflanty, Warszawa 2010.
Herrmann C., Burgen in Livland, Petersberg 2023.
Tuulse A., Die Burgen in Estland und Lettland, Dorpat 1942.