Historia
Kościół św Michała w Johvi po raz pierwszy pojawił się w źródłach w 1367 roku, w związku najazdem wojsk Nowogrodu Wielkiego. Musiał więc zostać zbudowany wcześniej, prawdopodobnie w połowie XIV wieku. W 1426 roku cystersi sprzedali swoją ziemię w parafii Johvi inflanckiej gałęzi zakonu krzyżackiego, który od tego momentu przejął patronat nad kościołem. W XV lub na początku XVI stulecia został on przebudowany, dostawiona została wówczas wieża, wnętrze przesklepiono, a całość ufortyfikowano.
Świątynia była często niszczona w czasie działań wojennych: na początku wojny inflanckiej w 1558 roku, kiedy to według tradycji z rąk żołdaków cara Iwana Groźnego w kościele miało zginąć ponad stu chłopów, podczas wojny szwedzko-rosyjskiej w 1657 roku, oraz podczas wielkiej wojny północnej w 1703 roku. W 1728 roku kościół został odbudowany, a w 1748 roku otrzymał barokowe zwieńczenie wieży, zastąpione w 1875 przez neogotyckie. Ostatnie zniszczenia wojenne dotknęły budowlę w 1941 roku. Przez dość długi czas pozostawała później w ruinie, gdyż odbudowę przeprowadzono dopiero w 1984 roku.
Architektura
Kościół wzniesiono jako wyjątkowo dużą budowlę salową, o wymiarach wewnętrznych 35,1 x 13,8 metra. Jako, iż początkowo pełnił on funkcje obronne, posiadał niewielkie, wąskie okna i otoczony był ziemnym wałem z częstokołem. Po przebudowie z przełomu XV i XVI wieku otrzymał dodatkowo drewniane hurdycje, czy też ganki obronne obiegające zewnętrzne elewacje kościoła, a nad sklepieniami urządzono skład amunicji i zbrojownię. Od strony zachodniej dobudowano również częściowo wtopioną w korpus wieżę o funkcji obronno-obserwacyjnej.
Mury kościoła nie zostały wsparte od zewnątrz przyporami, ale w rzadko spotykany na terenie Estonii sposób zostały wciągnięte do wnętrza budowli, gdzie, oparte zostało na nich sklepienie tworzące pomiędzy przęsłami okazałe ostrołukowe arkady. Elewacje zewnętrzne pozostawiono gładkie, rozdzielone jedynie lancetowatymi oknami.
Wewnątrz kościoła pod ołtarzem znajdowały się dwa pomieszczenia piwniczne o funkcji krypty i kaplicy, pierwotnie przykryte stropem, następnie podsklepione. Prowadziły do nich dwa przejścia z prezbiterium. Rozwiązanie to, wywodzące się jeszcze z tradycji romańskiej, było dość nietypowe i rzadkie na terenie Estonii.
Stan obecny
Kościół jest dziś jedną z największych zachowanych w Estonii gotyckich świątyń salowych. Obecnie przystosowany jest do zwiedzania; działa w nim muzeum, umieszczone w dwóch podziemnych pomieszczeniach, prezentujące znaleziska archeologiczne m.in. najstarsze w Estonii elementy metalowe z grobowców w Jäbara. W kościele odbywają się także koncerty ze względu na jego znakomitą akustykę.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Alttoa K., Bergholde-Wolf A., Dirveiks I., Grosmane E., Herrmann C., Kadakas V., Ose J., Randla A., Mittelalterlichen Baukunst in Livland (Estland und Lettland). Die Architektur einer historischen Grenzregion im Nordosten Europas, Berlin 2017.