Historia
Wieś Žerotice wraz z kościołem farnym św. Marcina pojawiła się w źródłach historycznych już w 1253 roku. W latach 1259 – 1270 pisał się z niej niejaki Cizkraj, a być może jego potomkiem był Adam z Žerotic, wspomniany w 1346 roku. W 1358 roku sprzedał on wieś i zamek Benešovi z Vejtmíle. Jego ród, piszący się jako Vejtmíle z Žerotic, w XV wieku rozbudował zamek. W 1512 roku nowym właścicielem został Jindřich Lechovický z Zástřizl, przy czym dawny zamek określano już wówczas mianem pałacu. W 1559 roku kupił go Fridrich Březnický z Náchodu, a dalsze renesansowe przekształcenia przeprowadził na początku XVII wieku Jiří, hrabia z Náchodu. W 1643 roku Žerotice zdobyli i zniszczyli Szwedzi, lecz zachowane relikty zamku świadczą, iż był on jeszcze w drugiej połowie XVII wieku odbudowywany przez rodzinę von Blierów. Po połączeniu w 1711 roku miejscowych dóbr z Želeticami zamek stracił na znaczeniu, został opuszczony i ostatecznie popadł w ruinę.
Architektura
Nieduży zamek został założony na planie zbliżonym nieco do okręgu o średnicy około 32 metrów, wytyczonego przez obwód murów obronnych o grubości od 1 do 1,6 metra (prawdopodobnie świadczy to o ich przebudowywaniu na którymś etapie funkcjonowania zamku). Całość otoczona była szerokim na 12 metrów przekopem oraz poprzedzającym go ziemnym wałem. Przerzucono ponad nimi drewniany, po części zapewne zwodzony most, prowadzący do umieszczonej po stronie południowej bramy. Zabudowa wewnętrzna znajdowała się po zachodniej oraz północno – zachodniej stronie dziedzińca i była przystawiona do ścian muru obwodowego. Prawdopodobnie spośród nich najstarsza była północno – zachodnia czworoboczna budowla o charakterze wieży. Obok niej zakrzywienie muru wyznaczyło trójkątną przestrzeń, którą zamknięto ścianą zachodniego budynku i zasklepiono. Pomieszczenie to oraz budynek zachodni powstały w okresie późnogotyckim lub renesansowym, przy czym dom zachodni zapewne powstał na fundamentach starszego, gotyckiego. W XV lub XVI wieku ściany obwodowe zostały wzmocnione masywnymi przyporami, które mogły mieć charakter małych baszt, pełnych w dolnych partiach, a u góry zwieńczonych jakąś platformą obronną dostępną z ganku na koronie muru obronnego.
Stan obecny
Do dnia dzisiejszego zachowały się fragmenty muru obwodowego do wysokości piętra po stronie północno – zachodniej oraz częściowo zachodniej. Jego elewacje są poprzebijane nowożytnymi oknami. Widoczne są również pozostałości przypór po stronie północno – wschodniej oraz relikty dawnego przekopu i ziemnego wału. Niestety stosunkowo niedawno, gdyż w 1988 roku, z powodu braku prac renowacyjnych zawaliła się duża część północno – zachodniej wieży.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Jižní Morava, t. I, red. Z.Fiala, Praha 1981.
Plaček M., Ilustrovaná encyklopedie moravských hradů, hrádků a tvrzí, Praha 2001.