Historia
Pierwszy kościół farny w Vimperku wzniesiono w okresie wczesnogotyckim, w czasie rozwoju podzamcza i podzamkowej osady, około połowy XIII wieku. Prace budowlane nad jego prezbiterium, zakrystią oraz poszerzonym korpusem nawowym trwały do lat 60-tych XIV wieku, a może nawet nieco dłużej, gdyż w 1405 roku kościół nazwano nowym. Następnie na przełomie XV i XVI wieku założono sklepienia w korpusie nawowym i dobudowano kaplicę św. Anny. Jakiś czas później budowlę musiało spotkać bliżej nieznane nieszczęście, gdyż w 1574 roku właściciele Vimperka zażądali cegieł na naprawy uszkodzonego kościoła. Nowożytne przekształcenia miały miejsce około 1600 roku, gdy dostawiono kruchtę i przebudowano wieżę, a następnie w XVIII i XIX wieku.
Architektura
Kościół Zwiastowania NMP wzniesiony został na skraju bardzo długiego placu rynkowego, w jego narożniku północno – wschodnim, na opadającym z zachodu ku wschodowi terenie. Znajdował się blisko miejskich murów obronnych, choć prawdopodobnie oddzielał go od nich na wschodzie jeden lub dwa rzędy ciasno rozmieszczonych zabudowań. Od południa kościół sąsiadował z ulicą wybiegającą z rynku w stronę bramy Prachatickiej, natomiast od zachodu i północy działka kościelna przylegała do zwartej zabudowy mieszkalnej.
U schyłku średniowiecza kościół składał się z dwunawowego korpusu na planie prostokąta o wymiarach 16,4 x 10,6 metrów, węższego i krótszego prezbiterium z wielobocznym zamknięciem na wschodzie (6,7 x 8,9 metrów), zakrystii przy północnej ścianie prezbiterium i kaplicy św. Anny przy północnej ścianie korpusu (8,7 x 5 metrów). Południowo – zachodni narożnik korpusu w okresie późnego gotyku podwyższono do formy czworobocznej wieży.
Elewacje zewnętrzne wzmocnione zostały przyporami jedynie w prezbiterium. Pomiędzy nimi rozmieszczono pięć wysokich, ostrołucznie zamkniętych okien z dwudzielnymi maswerkami (motywy rybich pęcherzy, trójliści i czwórliści w górnych partiach, trójliście wieńczące środkowe laski). Tylko jednym wąskim oknem doświetlono od wschodu zakrystię, natomiast w korpusie okna przebito od północy i południa. Główne wejście umieszczono w fasadzie zachodniej, w portalu o ostrołucznej, profilowanej archiwolcie osadzonej na bardzo wysokim cokole.
Wnętrze korpusu podzielono niestandardowo na szerszą nawę północną oraz bardzo wąską nawę południową, co zapewne było wynikiem rozbudowy starszej budowli (nawa północna) o nową część (nawa południowa). Podział zapewniły smukłe czworoboczne filary i ostrołuczne arkady. Na nawę południową otwarto też mocno ostrołuczną arkadą przestrzeń podwieżową. Większą nawę przykryto późnogotyckim sklepieniem żebrowym tworzącym sieciowe wzory, a nawę węższą sklepieniem gwiaździstym, sześcioramiennym. Kaplicę św. Anny podzielono na dwa przęsła, ozdobione sklepieniem gwiaździstym czteroramiennym. Każde z przęseł otwarto na nawę główną półkolistą arkadą. Oddzielone od nawy głównej nieprofilowaną arkadą tęczy prezbiterium, przykryto sklepieniem krzyżowo – żebrowym w przęśle prostokątnym i sklepieniem sześciodzielnym nad wschodnim zamknięciem. Gruszkowe w przekroju żebra osadzono na pół walcowych służkach, a te zaś na stożkowych, profilowanych konsolach. W dwuprzęsłowej zakrystii krzyżowo ułożone żebra opuszczono na wsporniki piramidalne.
Stan obecny
Kościół jest dziś z dwóch stron ciasno otoczony zabudowaniami, a od wschodu od kolejnych domów oddziela go jedynie wąska uliczka. Jego obecny wygląd jest efektem kilkukrotnych przebudowań, w tym także nowożytnych, które doprowadziły do powstania kruchty południowej, schodów i kruchty przed fasadą zachodnią, małego przedsionka przy kaplicy i aneksu przy zakrystii i kaplicy. Mocno przekształcona została wieża oraz korpus nawowy, którego okna uzyskały czworoboczne ościeża, podobnie jak północne okna kaplicy. Spośród oryginalnych, gotyckich detali architektonicznych widoczne są maswerki w oknach prezbiterium, wschodnie okno zakrystii, a wewnątrz arkady międzynawowe, arkada tęczy, arkady podwieżowe, starsze sklepienia w prezbiterium i zakrystii oraz młodsze, późnogotyckie sklepienia w nawach i kaplicy. Na północnej ścianie nawy przetrwały fragmenty malowideł z XV wieku.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Líbal D., Katalog gotické architektury v České republice do husitských válek, Praha 2001.
Mareš F., Sedláček J., Soupis památek historických a uměleckých v politickém okresu Prachatickém, Praha 1913.
Umělecké památky Čech, red. E.Poche, t. IV, Praha 1982.