Historia
Badania archeologiczne wykazały funkcjonowanie zamku już od XIII wieku, choć najstarsze przekazy pisane o Újezdzie pochodzą dopiero z 1350 roku. Dzierżyli go wówczas bracia Lovek i Hereš. Być może to oni dokonali rozbudowy XIII-wiecznej wieży mieszkalnej o kamienny mur obwodowy, co miało nastąpić w XIV stuleciu. Újezd należał do systemu grodów i zamków wzdłuż rzeki Loučky (Bobrůvky), które służył nie tylko jako siedziba lokalnego rycerstwa, ale także do ochrony dróg kolonizowanych wówczas ziem. Potomkowie braci miejscowe dobra posiadali aż do 1469 roku. Zamek był już wówczas opuszczony, bowiem odkrycia archeologiczne wskazują na kres jego funkcjonowania na przełomie XIV i XV wieku. Nie doszło do tego na skutek gwałtownych wydarzeń wojennych, lecz poprzez dobrowolne opuszczenie, być może do dworu w nieodległym Lubné, które w 1386 roku zostało połączone z dobrami Újezdu.
Architektura
Zamek usytuowano na długim i wąskim cyplu z dłuższymi bokami na linii wschód – zachód. Oba krótsze boki zostały odcięte od reszty terenu poprzecznymi przekopami o szerokości 10 i 14 metrów, przy czym na wschodzie dodatkową obronę zapewniał ziemny wał. Podłużny rdzeń zamku obwiedziony był kamiennym murem obronnym, lecz po stronie północnej i północno – wschodniej jego budowy najwyraźniej nigdy nie ukończono i mógł on być na tamtych odcinkach wspomagany obwarowaniami drewnianymi. We wschodniej części dziedzińca znajdowała się najstarsza, jeszcze XIII-wieczna część zamku – wolnostojąca czworoboczna wieża mieszkalna lub budynek mieszkalny o cechach wieży, posiadający w planie wymiary 7,5 x 14 metrów. W wyższych partiach jej konstrukcja była drewniana lub szachulcowa, na dole grubość murów dochodziła do 1,3 metra. Pozostały obszar dziedzińca zajmowała zabudowa gospodarcza: kuchnia, kuźnia i dom służby. W południowo – wschodnim narożniku funkcjonowała niewielka piwniczka.
Stan obecny
Zamek nie zachował się do czasów współczesnych. Widoczne są jedynie uczytelnione w trakcie prac archeologicznych niskie fragmenty kamiennych murów oraz obwarowania ziemne. Cały teren jest dziś zarośnięty lasem i ogólnodostępny dla każdego.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Plaček M., Ilustrovaná encyklopedie moravských hradů, hrádků a tvrzí, Praha 2001.
Strona internetowa hrady.cz, hrad Újezd u Tišnova.