Historia
Pierwsza pisemna wzmianka o wsi Uhliště (niem. Kolheim) odnotowana została w 1444 roku. Murowany kościół został w niej zbudowany jeszcze później, prawdopodobnie pod koniec XV wieku lub na początku XVI stulecia. W okresie wczesnonowożytnym oddalona od większych miast budowla unikała poważniejszych przekształceń. Jedynie w XVII lub XVIII wieku dobudowano kruchtę oraz wzmocniono mury nawy dwoma dodatkowymi przyporami. W 1934 roku kościół spłonął, lecz już rok później ukończono remont uszkodzonych części. Kolejny remont, spowodowany bardzo złym stanem zabytku, miał miejsce w latach 1992-1994. W jego trakcie między innymi usunięta została nowożytna zakrystia, ustabilizowana statyka budynku, odnowione elewacje i wymieniona więźba dachowa.
Architektura
Kościół zbudowany został tuż przy wysokim zboczu, opadającym po stronie zachodniej ku dolinie rzeki Chodská Úhlava. U schyłku średniowiecza składał się z prostokątnej nawy o wymiarach 12 x 8,5 metra oraz z niewiele węższego i równego wysokością prezbiterium o długości 5,8 metra. Po stronie wschodniej prezbiterium zamknięto wielobocznie, ale z bardzo niewielkim skośnym usytuowaniem dwóch ścian wzdłużnych w stosunku do sąsiedniej zamykającej ściany wschodniej. Grube na około 1 metr mury wzmocniono niskimi, pozbawionymi uskoków przyporami, gęsto rozmieszczonymi wokół prezbiterium i jedynie dwoma przy zachodnich narożnikach nawy.
Wejście do kościoła wiodło przez dwuramienny portal ze sfazowanym obramieniem, osadzony w południowej ścianie nawy. Ponadto mury przepruto ostorłucznie zamkniętymi otworami okiennymi, w prezbiterium równomiernie rozmieszczonymi z trzech stron pomiędzy przyporami. Okna prezbiterium obustronnie rozglifiono i wypełniono dwudzielnymi maswerkami, z których w każdym oknie dolne zwieńczono motywami trójliścia, a górne w archiwolcie wykonano z unikalnymi wzorami dla każdego otworu. W nawie okna zastosowano jedynie od strony południowej, przy czym dwa utworzono o podobnej wielkości, dwudzielne. Skrajne okno zachodnie uzyskało mniejsze rozmiary, zapewne z powodu umieszczonej we wnętrzu empory.
Wnętrze prezbiterium zostało przykryte sklepieniem krzyżowo-żebrowym i otwarte do nawy ostrołukową arkadą tęczy. Sklepienie podzielono na prostokątne przęsło zachodnie i oddzielone żebrem jarzmowym nieregularne przęsło wschodnie, również z układem dwóch przecinających się żeber. Wszystkie żebra uzyskały profil wieloboczny (pięć boków ośmioboku). Spięto je zwornikami i nadwieszono na ścianach na drobnych ostrosłupowych lub lekko podciętych wspornikach. Nawę przykrywał płaski drewniany strop.
Stan obecny
Oryginalnymi częściami budynku są dziś mury obwodowe nawy i prezbiterium, przypory i sklepienie prezbiterium (częściowo przemurowane w zachodniej, grożącej zawaleniem partii), arkada tęczy, zachodni szczyt nawy, południowy portal wejściowy oraz okna nawy i prezbiterium, dzięki czemu kościół należy do grupy najlepiej zachowanych późnogotyckich budowli sakralnych na terenie Czech. Jedynie południowa kruchta, wieżyczka na kalenicy dachu oraz dwie przypory przy zachodniej ścianie są dodatkami nowożytnymi. Efektem ostatnich prac renowacyjnych są dachy, strop w nawie oraz odnowiona więźba dachowa.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Horníčková K., Janálová Ž., Koubová T., Moserová K., Nevařilová Z., Kostely menších sídel v jižních a jihozápadních Čechách, České Budějovice 2024.
Hostaš K., Vaněk F., Soupis památek historických a uměleckých v Království českém, ročník 7, politický okres klatovský, Praha 1899.
Umělecké památky Čech, red. E.Poche, t. IV, Praha 1982.