Historia
Týnec nad Labem należy do jednych z najstarszych osad na terenie Czech, został bowiem wspomniany w źródłach pisanych po raz pierwszy już w 1110 roku, kiedy to odbyło się tam spotkanie księcia Władysława I z Otą, udzielnym władcą Ołomuńca. Najpóźniej od początku XIV wieku Týnec był centrum majątku rycerskiego, który w 1306 roku znajdował się w rękach niejakiego Jaroslava z Choltic. Już rok później miejscowe dobra podlegały klasztorowi sedleckiemu, do którego należały do 1421 roku. Prawdopodobnie w początkowym okresie podległości zakonnikom sedleckim w Týncu nad Labem wzniesiona została wieża mieszkalna, będąca siedzibą mieszkającego tu mana.
Nie wiadomo kto zajął Týnec po zniszczeniu klasztoru przez husytów w 1421 roku. Dopiero w 1436 roku od Zygmunta Luksemburczyka miejscowe dobra otrzymał Vaněk z Miletínka, rezydujący w týneckiej wieży jeszcze w 1454 roku. Po nim nastąpiło jeszcze kilku innych właścicieli, aż w 1502 roku Týnec został nabyty przez możnego Viléma z Pernštejna, który włączył go do swych dóbr pardubickich. Spowodowało to utratę funkcji mieszkalnej przez niepotrzebną już wieżę, która najpewniej jak wiele innych tego typu budowli została zamieniona w okresie nowożytnym w spichlerz. W tej roli służyła týneckim mieszczanom przez kolejne stulecia.
Architektura
Wieżę wzniesiono na cyplu wzgórza na północny – wschód od osady i późniejszego miasta, od którego mogła być odgrodzona przekopem i ziemnym wałem. Z tej strony mieściły się również pomocnicze zabudowania gospodarcze np. stajnie, domy służby, chlewy, spichrze itp. Od strony południowej i wschodniej budowlę zabezpieczały strome skarpy oraz przepływająca w pobliżu rzeka Łaba.
Wieża otrzymała w planie formę prostokąta o wymiarach 15 x 8,5 metra z dłuższymi bokami usytuowanymi na linii północ – południe. Wnętrze podzielono na piwnicę, wysokie przyziemie oraz dwie kondygnacje nadziemne. Pierwotnie wszystkie kondygnacje nadziemne rozdzielone były płaskimi, drewnianymi stropami oraz przedzielone mniej więcej w połowie ścianą działową na dwa pomieszczenia. W południowej części przyziemia znajdowała się komnata ze ścianami wyłożonymi drewnem w celu lepszej akumulacji ciepła. Jej oświetlenie zapewniała charakterystyczna dla tego typu komnat triada piramidalnie przeprutych okienek w południowej ścianie (podobnie jak w królewskich zamkach Kašperk, Radyně i Karlštejn). Dostęp do mieszkalnych komnat pierwszego i drugiego piętra zapewniał dostawiony do zewnętrznej elewacji drewniany ganek osadzony na kamiennych wspornikach. Piwnicę podzielono na trzy sklepione komory, przy czym w jednej z nich znajdowała się studnia.
Stan obecny
Zabytkowa budowla jeszcze do niedawna wykorzystywana była do celów gospodarczych. Obecnie zaniedbana i opuszczona popada niestety w coraz większą ruinę z zawalonymi stropami i dachem. Przystęp do niej jest wolny, natomiast zwiedzanie wnętrza może być niemożliwe z powodu złego stanu technicznego.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Anderle J., Brych V., Chotěbor P., Durdík T., Fišera Z., Procházka Z., Rykl M., Slavík J., Svoboda L., Úlovec J., Encyklopedie českých tvrzí, t. 3, Praha 2005.
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Východní Čechy, t. VI, red. Z.Fiala, Praha 1989.