Historia
Wieża została zbudowana po 1335 roku, kiedy to Třebíč otrzymał od margrabiego morawskiego Karola (późniejszego cesarza Karola IV) podobne prawa i przywileje jak Znojmo. W 1458 roku została dodatkowo powiększona i zawisł na niej duży dzwon ze złotą obręczą, który już w 1468 roku został zniszczony w trakcie grabieży miasta po jego zdobyciu przez Węgrów. Podobno oprócz dzwonu Węgrzy zdołali zniszczyć całą górną część wieży i według przekazów kronikarskich próbowali podważyć jej fundamenty, które na szczęście okazały się zbyt mocne. Nowy dzwon zawisł w naprawionej wieży w 1483 roku.
W połowie XVI wieku więźba dachowa wieży musiała zostać obniżona gdyż groziła zawaleniem. Prace naprawcze przeprowadzono w latach 1572–1575 pod nadzorem mistrza ciesielskiego Jerzego z Wiednia, który w zamian otrzymał 13 złotych i sześć beczek jasnego piwa. W ich trakcie zbudowano także izbę dla trębaczy oraz pomieszczenie na mechanizm zegara. Niestety już w 1577 roku wieża z powodu nieostrożności trębacza spłonęła. Płonące belki spadły wówczas na cmentarz miejski, a dzwony i zegar stopiły się. Wkrótce potem Smil Osovský z Doubravice przekazał na odbudowę drewno ze swych lasów, zainstalowano również nowy niemiecki zegar astronomiczny.
W 1612 roku przez Třebíč przetoczyła się wielka wichura, która uszkodziła wieżę i spowodowała upadek jej zwieńczenia. Po tamtym wydarzeniu pisemne przekazy źródłowe odnotowały w pierwszej połowie XVII wieku liczne naprawy i modyfikacje, powtarzane co kilka i kilkanaście lat. Do gruntownej renowacji wieży doszło w 1715 roku, kiedy to cały szczyt został rozebrany i odbudowany przez mistrza stolarskiego ze Znojma Matesa Messerera. Na szczycie umieszczono wówczas nowy pozłacany hełm, a elewacje odrestaurowano. Rok później wieża została połączona z kościołem św. Marcina, którego stała się integralną częścią, wraz z przystawioną wtedy cylindryczną klatką schodową.
W 1822 roku miała miejsce jedna z najgorszych katastrof w historii miasta od XV-wiecznego spustoszenia przez Węgrów. Z powodu silnego wiatru pożar jednego domu doprowadził do pożaru na całej starówce i przedmieściach. Spłonęła także wieża miejska, która wówczas nie pełniła już funkcji ostrzegawczej i alarmowej. Co gorsza siedemnaście dni po pożarze z powodu silnego wiatru ogień na wieży odnowił się, powodując dodatkowe zniszczenia. Odbudowa po pożarze trwała aż do drugiej połowy XIX stulecia, a kolejne naprawy przeprowadzono w 1905 i 1931 roku. Ostatnia gruntowna renowacja miała miejsce w latach 90-tych XX wieku.
Architektura
Wieża została wzniesiona na planie kwadratu o wymiarach 11,5 x 11,5 metra. Pierwotnie otrzymała pięć kondygnacji o łącznej wysokości 35 metrów (dzisiejsza całkowita wysokość do krzyża na hełmie wynosi 75 metrów), rozdzielonymi na zewnętrznych elewacjach czterema gzymsami. Ostrołukowy, profilowany portal wejściowy umieszczono po stronie zachodniej.
Wnętrze najniższej kondygnacji przykryto sklepieniem krzyżowym, podobnie jak pomieszczenie na pierwszym piętrze, wykorzystywane jako miejski magazyn na cenne przedmioty. Wnętrza pierwszych czterech kondygnacji oświetlono niedużymi oknami, głównie o prostokątnych obramieniach, a na parterze o ostrołukowych zwieńczeniach. Ostrołukowe okna, tyle że dużo większe przebito także na piątej kondygnacji, w miejscu z którego miał rozchodzić się dźwięk dzwonów.
Powyżej piątej kondygnacji znajdowało się mieszkanie strażnika, do którego woda musiała być transportowana ręcznie oraz za pomocą liny na kole i wyciągarce. Samo mieszkanie składało się z sieni wejściowej z dostępem do schodów na poddasze i na galerię. Była też kuchnia z piecem kaflowym oraz jeden mały i jeden większy pokój. Później zbudowano także zbiornik na wodę deszczową, zmniejszając rozmiar większej izby. Głównym obowiązkiem lokatora było trąbienie po wybiciu pełnej godziny, jednak miało to miejsce tylko od północy, zachodu i wschodu. Nie trąbiono po stronie starego cmentarza miejskiego na południu. Do innych obowiązków należało dzwonienie na alarm na wypadek pożaru lub innego niebezpieczeństwa, a także po zgonie mieszkańca miasta.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Fišera Z., Městské věže: v Čechách, na Moravě a ve Slezsku, Praha 2011.
Strona internetowa mkstrebic.cz, Městská věž.
Strona internetowa wikipedia.org, Městská věž (Třebíč).